Leki prokinetyczne w Polsce — kiedy i jak stosować?

Streszczenie

Leki prokinetyczne dostępne w Polsce stosowane są głównie w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego, takich jak pierwotne i wtórne zaburzenia motoryki przełyku, choroba refluksowa przełyku, dyspepsja czynnościowa oraz gastropareza. Prokinetyki mają także zastosowanie w czynnościowych zaparciach i zaparciowej postaci zespołu jelita nadwrażliwego oraz w pewnych sytuacjach szczególnych, m.in. przed gastroskopią u chorych z ostrym krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego lub u pacjentów z nietolerancją żywienia dojelitowego. Prokinetyki dostępne w Polsce to itopryd (antagonista receptora dopaminowego D2 i inhibitor acetylocholinesterazy), cyzapryd (agonista receptora serotoninowego 5-HT4) oraz metoklopramid (antagonista receptora D2 i agonista receptora 5-HT4). Dodatkowo właściwości prokinetyczne posiada także erytromycyna jako agonista receptora motyliny. Itopryd (Zirid®, Prokit®) charakteryzuje się minimalnym ryzykiem interakcji lekowych oraz dobrą tolerancją. Stosowanie cyzaprydu (Gaspridu®) wymaga szczególnych środków ostrożności w związku z ryzykiem poważnych działań niepożądanych, w szczególności kardiologicznych. Metoklopramid został wycofany z użycia jako prokinetyk do stosowania przewlekłego ze względu na wiele działań niepożądanych, w tym groźnych powikłań neurologicznych, takich jak dyskineza późna i objawy pozapiramidowe. Erytromycyna podana w jednorazowej dawce przed gastroskopią w trybie pilnym u chorych z krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego ułatwia opróżnianie żołądka z krwi i skrzepów poprawiając warunki badania. Natomiast rutynowe stosowanie prokinetyków nie jest rekomendowane jako uzupełnienie przygotowania jelita do kolonoskopii. Właściwości prokinetyczne wykazuje również trimebutyna (Debretin®, Debridat®, Tribux®, Ircolon ®) poprzez wpływ na receptory opioidowe μ i δ oraz Iberogast — złożony preparat ziołowy. Zarówno trimebutyna, jak i Iberogast są bezpiecznymi oraz dobrze tolerowanymi preparatami, które mogą być stosowane także u dzieci.