Multimedialna platforma wiedzy medycznej Internetowa Księgarnia Medyczna Kalendarium Konferencji
Forum Nefrologiczne - Edukacja
MENU
Na skróty Zdeponuj artykuł Wytyczne dla autorów Ahead of print

Tom 3, Nr 4 (2023)
Poglądy, stanowiska, zalecenia, standardy
Opublikowany online: 2023-10-20
Dodaj do koszyka: 49,00 PLN
Pobierz cytowanie

Zasady zapobiegania przeniesieniu nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu. Oznaczanie markerów nowotworowych przy kwalifikacji dawców narządów. Stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego Wydanie trzecie uaktualnione

Alicja Dębska-Ślizień1, Jarosław Czerwiński23, Leszek Domański4, Maciej Kosieradzki5, Krystyna Serkies6
DOI: 10.5603/fn.97781
·
Forum Nefrologiczne - Edukacja 2023;3(4):155-191.
Afiliacje
  1. Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Gdański Uniwersytet Medyczny
  2. Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do spraw Transplantacji
  3. Zakład Medycyny Ratunkowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
  4. Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Pomorski Uniwersytet Medyczny
  5. Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej. Warszawski Uniwersytet Medyczny
  6. Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny

dostęp płatny

Tom 3, Nr 4 (2023)
POGLĄDY, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY I OPINIE
Opublikowany online: 2023-10-20

Streszczenie

Przeniesienie nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu zdarza się bardzo rzadko (6/10 000 transplantacji — ONT Registry Spain; 1,7/10 000 transplantacji — UNOS Registry USA); 6/10 000 — United Kingdom Transplant Registry), niesie za sobą jednak poważne konsekwencje. Z tego względu celem pomniejszenia ryzyka transmisji komórek nowotworu z przeszczepionym narządem obowiązkowa jest ocena dawcy pod kątem obecności choroby nowotworowej w czasie oceny potencjalnego dawcy lub w przeszłości. Przestrzeganie ogólnych zaleceń pozwala w dużej mierze uniknąć przeniesienia nowotworów, niemniej każdy potencjalny dawca, szczególnie dawca w podeszłym wieku, wymaga wnikliwej oceny pod tym kątem. Ryzyko przeniesienia zależy od rodzaju nowotworu (typ histopatologiczny i stopień zróżnicowania histopatologicznego; grading) oraz stopnia klinicznego zaawansowania nowotworu (staging). W przypadku niektórych nowotworów, jak rak podstawnokomórkowy (BCC) i płaskonabłonkowy skóry (SCC), ryzyko przerzutów narządowych jest znikome, stąd narządy od takich dawców mogą być akceptowane do przeszczepienia. W przypadku innych nowotworów, w tym nowotworów mózgu podejście zależy nie tylko od rodzaju nowotworu i jego zaawansowania, ale również od polityki ośrodka transplantacyjnego oraz sytuacji klinicznej biorcy.

W Europie nie ma jednolitych zaleceń odnośnie akceptacji dawców z nowotworem rozpoznanym przed i w trakcie pobierania narządów.

W niniejszym opracowaniu przedstawiono rekomendacje European Directorate for the Quality of Medicines & Health Care (EDQM), Council of Europe, Guide to the quality and safety of Organs for Transplantation 8th Edition z 2022 roku oraz stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (GR PTT) odnośnie tego zagadnienia. Grupa Robocza, ze względu na brak przyjętego w Europie standardu postępowania, niewielką liczbę doniesień o ryzyku przeniesienia nowotworu i niską wartość naukową publikacji epidemiologicznych na temat przeniesienia nowotworu z przeszczepianym narządem, formułuje jedynie stanowisko ekspertów, a nie zalecenia postępowania.

Streszczenie

Przeniesienie nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu zdarza się bardzo rzadko (6/10 000 transplantacji — ONT Registry Spain; 1,7/10 000 transplantacji — UNOS Registry USA); 6/10 000 — United Kingdom Transplant Registry), niesie za sobą jednak poważne konsekwencje. Z tego względu celem pomniejszenia ryzyka transmisji komórek nowotworu z przeszczepionym narządem obowiązkowa jest ocena dawcy pod kątem obecności choroby nowotworowej w czasie oceny potencjalnego dawcy lub w przeszłości. Przestrzeganie ogólnych zaleceń pozwala w dużej mierze uniknąć przeniesienia nowotworów, niemniej każdy potencjalny dawca, szczególnie dawca w podeszłym wieku, wymaga wnikliwej oceny pod tym kątem. Ryzyko przeniesienia zależy od rodzaju nowotworu (typ histopatologiczny i stopień zróżnicowania histopatologicznego; grading) oraz stopnia klinicznego zaawansowania nowotworu (staging). W przypadku niektórych nowotworów, jak rak podstawnokomórkowy (BCC) i płaskonabłonkowy skóry (SCC), ryzyko przerzutów narządowych jest znikome, stąd narządy od takich dawców mogą być akceptowane do przeszczepienia. W przypadku innych nowotworów, w tym nowotworów mózgu podejście zależy nie tylko od rodzaju nowotworu i jego zaawansowania, ale również od polityki ośrodka transplantacyjnego oraz sytuacji klinicznej biorcy.

W Europie nie ma jednolitych zaleceń odnośnie akceptacji dawców z nowotworem rozpoznanym przed i w trakcie pobierania narządów.

W niniejszym opracowaniu przedstawiono rekomendacje European Directorate for the Quality of Medicines & Health Care (EDQM), Council of Europe, Guide to the quality and safety of Organs for Transplantation 8th Edition z 2022 roku oraz stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (GR PTT) odnośnie tego zagadnienia. Grupa Robocza, ze względu na brak przyjętego w Europie standardu postępowania, niewielką liczbę doniesień o ryzyku przeniesienia nowotworu i niską wartość naukową publikacji epidemiologicznych na temat przeniesienia nowotworu z przeszczepianym narządem, formułuje jedynie stanowisko ekspertów, a nie zalecenia postępowania.

Pełny tekst:

Dodaj do koszyka: 49,00 PLN
Pobierz cytowanie
Informacje o artykule
Tytuł

Zasady zapobiegania przeniesieniu nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu. Oznaczanie markerów nowotworowych przy kwalifikacji dawców narządów. Stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego Wydanie trzecie uaktualnione

Czasopismo

Forum Nefrologiczne - Edukacja

Numer

Tom 3, Nr 4 (2023)

Typ artykułu

Poglądy, stanowiska, zalecenia, standardy

Strony

155-191

Opublikowany online

2023-10-20

Wyświetlenia strony

222

Wyświetlenia/pobrania artykułu

38

DOI

10.5603/fn.97781

Rekord bibliograficzny

Forum Nefrologiczne - Edukacja 2023;3(4):155-191.

Autorzy

Alicja Dębska-Ślizień
Jarosław Czerwiński
Leszek Domański
Maciej Kosieradzki
Krystyna Serkies

Referencje (77)
  1. Armanios MY, Grossman SA, Yang SC, et al. Transmission of glioblastoma multiforme following bilateral lung transplantation from an affected donor: case study and review of the literature. Neuro Oncol. 2004; 6(3): 259–263.
    CrossRefPubMed
  2. Kauffman H, McBride M, Cherikh W, et al. Transplant tumor registry: donors with central nervous system tumors1. Transplantation. 2002; 73(4): 579–582.
    CrossRef
  3. Hynes CF, Ramakrishnan K, Alfares FA, et al. Risk of tumor transmission after thoracic allograft transplantation from adult donors with central nervous system neoplasm-A UNOS database study. Clin Transplant. 2017; 31(4).
    CrossRefPubMed
  4. Kauffman HM, McBride M, Cherikh W, et al. Transplant tumor registry: donor related malignancies. Transplantation. 2002; 74(3): 358–362.
    CrossRef
  5. Birkeland SA, Storm HH. Risk for tumor and other disease transmission by transplantation: a population-based study of unrecognized malignancies and other diseases in organ donors. Transplantation. 2002; 74(10): 1409–1413.
    CrossRefPubMed
  6. Moench K, Breidenbach T, Fischer-Fröhlich CL, et al. 6-Year Survey of Organ Donors with Malignancies in Germany. Transplantation Journal. 2012; 94(10S): 527.
    CrossRef
  7. Desai R, Collett D, Watson CJ, et al. Cancer transmission from organ donors-unavoidable but low risk. Transplantation. 2012; 94(12): 1200–1207.
    CrossRefPubMed
  8. Desai R, Collett D, Watson CJE, et al. Estimated risk of cancer transmission from organ donor to graft recipient in a national transplantation registry. Br J Surg. 2014; 101(7): 768–774.
    CrossRefPubMed
  9. Mahíllo B, Martín S, Molano E, et al. Malignancies in Deceased Organ Donors: The Spanish Experience. Transplantation. 2022; 106(9): 1814–1823.
    CrossRefPubMed
  10. Eccher A, Lombardini L, Girolami I, et al. How safe are organs from deceased donors with neoplasia? The results of the Italian Transplantation Network. J Nephrol. 2019; 32(2): 323–330.
    CrossRefPubMed
  11. Guide to the Quality and Safety of Organs for Transplantation, 8th Edition. European Directorate for the Quality of Medicines & Health Care (EDQM), Council of Europe 2022.
  12. Stanowisko Poltransplantu w sprawie oznaczania markerów nowotworowych. http://www.poltransplant.org.pl/informacje.html.
  13. American Joint Committee on Cancer. AJCC Cancer Staging Manual, 8th edn 2016 [5/10/2019]. https: //cancerstaging.org/Pages/default.aspx (11 June 2021).
  14. Louis DN, Perry A, Wesseling P, et al. The 2016 World Health Organization Classification of Tumors of the Central Nervous System: a summary. Acta Neuropathol. 2016; 131(6): 803–820.
    CrossRefPubMed
  15. European Parliament and Council. Directive 2010/53/EU on standards of quality and safety of human organs intended for transplantation. Brussels: EU Publications Office, 7 July 2010.
  16. Landry CS, Woodall C, Scoggins CR, et al. Analysis of 900 appendiceal carcinoid tumors for a proposed predictive staging system. Arch Surg. 2008; 143(7): 664–70; discussion 670.
    CrossRefPubMed
  17. Penn I. Primary kidney tumors before and after renal transplantation. Transplantation. 1995; 59(4): 480–485.
    PubMed
  18. Xiao D, Craig JC, Chapman JR, et al. Donor cancer transmission in kidney transplantation: a systematic review. Am J Transplant. 2013; 13(10): 2645–2652.
    CrossRefPubMed
  19. Nalesnik MA, Woodle ES, Dimaio JM, et al. Donor-transmitted malignancies in organ transplantation: assessment of clinical risk. Am J Transplant. 2011; 11(6): 1140–1147.
    CrossRefPubMed
  20. Leibovich BC, Blute ML, Cheville JC, et al. Prediction of progression after radical nephrectomy for patients with clear cell renal cell carcinoma: a stratification tool for prospective clinical trials. Cancer. 2003; 97(7): 1663–1671.
    CrossRefPubMed
  21. Pavlakis M, Michaels MG, Tlusty S, et al. Renal cell carcinoma suspected at time of organ donation 2008-2016: A report of the OPTN ad hoc Disease Transmission Advisory Committee Registry. Clin Transplant. 2019; 33(7): e13597.
    CrossRefPubMed
  22. Meyding-Lamade U, Krieger D, Schnabel P, et al. Cer¬ebral metastases of an allogenic renal cell carcinoma in a heart recipient without renal cell carcinoma. J Neurol. 1996; 243(5): 425–7.
  23. Sack FU, Lange R, Mehmanesh H, et al. Transferral of extrathoracic donor neoplasm by the cardiac allograft. J Heart Lung Transplant. 1997; 16(3): 298–301.
    PubMed
  24. Barrou B, Bitker MO, Delcourt A, et al. Fate of a renal tubulopapillary adenoma transmitted by an organ donor. Transplantation. 2001; 72(3): 540–541.
    CrossRefPubMed
  25. Yu N, Fu S, Fu Z, et al. Allotransplanting donor kidneys after resection of a small renal cancer or contralateral healthy kidneys from cadaveric donors with unilateral renal cancer: a systematic review. Clin Transplant. 2014; 28(1): 8–15.
    CrossRefPubMed
  26. Buell JF, Trofe J, Hanaway MJ, et al. Transmission of donor cancer into cardiothoracic transplant recipients. Surgery. 2001; 130(4): 660–6; discussion 666.
    CrossRefPubMed
  27. Delahunt B, Sika-Paotonu D, Bethwaite PB, et al. Grading of clear cell renal cell carcinoma should be based on nucleolar prominence. Am J Surg Pathol. 2011; 35(8): 1134–1139.
    CrossRefPubMed
  28. Warren AY, Harrison D. WHO/ISUP classification, grading and pathological staging of renal cell carcinoma: standards and controversies. World J Urol. 2018; 36(12): 1913–1926.
    CrossRefPubMed
  29. Llamas F, Gallego E, Salinas A, et al. Sarcomatoid renal cell carcinoma in a renal transplant recipient. Transplant Proc. 2009; 41(10): 4422–4424.
    CrossRefPubMed
  30. Shariat SF, Palapattu GS, et al. Amie GEl Character¬istics and outcomes of patients with carcinoma in situ only at radical cystectomy. Urology. 2006; 68(3): 538–542.
  31. Sánchez-Chapado M, Olmedilla G, Cabeza M, et al. Prevalence of prostate cancer and prostatic intraepithelial neoplasia in Caucasian Mediterranean males: an autopsy study. Prostate. 2003; 54(3): 238–247.
    CrossRefPubMed
  32. Yin M, Bastacky S, Chandran U, et al. Prevalence of incidental prostate cancer in the general population: a study of healthy organ donors. J Urol. 2008; 179(3): 892–5; discussion 895.
    CrossRefPubMed
  33. Eccher A, Cima L, Ciangherotti A, et al. Rapid screening for malignancy in organ donors: 15-year experience with the Verona "Alert" protocol and review of the literature. Clin Transplant. 2017; 31(9).
    CrossRefPubMed
  34. Egevad L, Delahunt B, Yaxley J, et al. International Society of Urological Pathology (ISUP) Grading of Prostate Cancer. Am J Surg Pathol. 2016; 40(6): 858–861.
    CrossRefPubMed
  35. Doerfler A, Tillou X, Le Gal S, et al. Prostate cancer in deceased organ donors: a review. Transplant Rev (Orlando). 2014; 28(1): 1–5.
    CrossRefPubMed
  36. Dholakia S, Johns R, Muirhead L, et al. Renal donors with prostate cancer, no longer a reason to decline. Transplant Rev (Orlando). 2016; 30(1): 48–50.
    CrossRefPubMed
  37. Loh E. Development of Donor-Derived Prostate Cancer in a Recipient Following Orthotopic Heart Transplantation. JAMA: The Journal of the American Medical Association. 1997; 277(2): 133.
    CrossRef
  38. Sánchez-Montes C, Aguilera V, Prieto M, et al. Periesophageal Lymph Node Metastasis of Prostate Adenocarcinoma From Liver Transplant Donor. Am J Gastroenterol. 2019; 114(3): 378.
    CrossRefPubMed
  39. Friedman A, Muthiah C, Beebe T, et al. Collective experience with renal transplantation from donors with a history of breast cancer. Am J Transplant. 2003; 3(S5): 288–289.
  40. Miller AK, Young JW, Wilson DJ, et al. Transmission of Donor-Derived Breast Carcinoma as a Recurrent Mass in a Keratolimbal Allograft. Cornea. 2017; 36(6): 736–739.
    CrossRefPubMed
  41. Sonbol MB, Halling KC, Douglas DD, et al. A Case of Donor-Transmitted Non-Small Cell Lung Cancer After Liver Transplantation: An Unwelcome Guest. Oncologist. 2019; 24(6): e391–e393.
    CrossRefPubMed
  42. Lipshutz GS, Baxter-Lowe LA, Nguyen T, et al. Death from donor-transmitted malignancy despite emergency liver retransplantation. Liver Transpl. 2003; 9(10): 1102–1107.
    CrossRefPubMed
  43. Snape K, Izatt L, Ross P, et al. Donor-transmitted malignancy confirmed by quantitative fluorescence polymerase chain reaction genotype analysis: a rare indication for liver retransplantation. Liver Transpl. 2008; 14(2): 155–158.
    CrossRefPubMed
  44. Zelinkova Z, Geurts-Giele I, Verheij J, et al. Donor-transmitted metastasis of colorectal carcinoma in a transplanted liver. Transplant International. 2011; 25(1): e10–e15.
    CrossRef
  45. Yamaçake KGR, Antonopoulos IM, Piovesan AC, et al. Donor transmission intestinal carcinoma after kidney transplantation: case report. Transplant Proc. 2015; 47(3): 827–830.
    CrossRefPubMed
  46. Buell JF, Beebe TM, Trofe J, et al. Donor transmitted malignancies. Ann Transplant. 2004; 9(1): 53–56.
    PubMed
  47. Ison MG, Nalesnik MA. An update on donor-derived disease transmission in organ transplantation. Am J Transplant. 2011; 11(6): 1123–1130.
    CrossRefPubMed
  48. Gerstenkorn C, Thomusch O. Transmission of a pancreatic adenocarcinoma to a renal transplant recipient. Clin Transplant. 2003; 17(5): 473–476.
    CrossRefPubMed
  49. Georgieva LA, Gielis EM, Hellemans R, et al. Single-Center Case Series of Donor-Related Malignancies: Rare Cases With Tremendous Impact. Transplant Proc. 2016; 48(8): 2669–2677.
    CrossRefPubMed
  50. Green M, Covington S, Taranto S, et al. Donor-derived transmission events in 2013: a report of the Organ Procurement Transplant Network Ad Hoc Disease Transmission Advisory Committee. Transplantation. 2015; 99(2): 282–287.
    CrossRefPubMed
  51. Eccher A, Lombardini L, Girolami I, et al. How safe are organs from deceased donors with neoplasia? The results of the Italian Transplantation Network. J Nephrol. 2019; 32(2): 323–330.
    CrossRefPubMed
  52. Lipshutz GS, Mihara N, Wong R, et al. Death from metastatic donor-derived ovarian cancer in a male kidney transplant recipient. Am J Transplant. 2009; 9(2): 428–432.
    CrossRefPubMed
  53. Nickkholgh A, Frey E, Krenzel C, et al. The need for vigilance in extended criteria donors with a past history of malignancy: a case report and review of literature. Ann Transplant. 2011; 16(1): 75–79.
    PubMed
  54. Green M, Covington S, Taranto S, et al. Donor-derived transmission events in 2013: a report of the Organ Procurement Transplant Network Ad Hoc Disease Transmission Advisory Committee. Transplantation. 2015; 99(2): 282–287.
    CrossRefPubMed
  55. Xiao D, Craig JC, Chapman JR, et al. Donor cancer transmission in kidney transplantation: a systematic review. Am J Transplant. 2013; 13(10): 2645–2652.
    CrossRefPubMed
  56. Detry O, De Roover A, de Leval L, et al. Transmission of an undiagnosed sarcoma to recipients of kidney and liver grafts procured in a non-heart beating donor. Liver Transpl. 2005; 11(6): 696–699.
    CrossRefPubMed
  57. Thoning J, Liu Y, Bistrup C, et al. Transmission of angiosarcomas from a common multiorgan donor to four transplant recipients. Am J Transplant. 2013; 13(1): 167–173.
    CrossRefPubMed
  58. Al-Azzawi Y, Stein LL, Shrestha R, et al. Donor-Derived Hepatic Neuroendocrine Tumor: Pause Before Proceeding With Liver Retransplantation. Transplant Direct. 2016; 2(7): e88.
    CrossRefPubMed
  59. Mrzljak A, Kocman B, Skrtic A, et al. Liver re-transplantation for donor-derived neuroendocrine tumor: A case report. World J Clin Cases. 2019; 7(18): 2794–2801.
    CrossRefPubMed
  60. Kauffman HM, Cherikh WS, McBride MA, et al. Deceased donors with a past history of malignancy: an organ procurement and transplantation network/united network for organ sharing update. Transplantation. 2007; 84(2): 272–274.
    CrossRefPubMed
  61. Alsara A, Rafi M. Donor-transmitted melanoma after limbal stem cell transplantation. Avicenna J Med. 2017; 7(2): 75–77.
    CrossRefPubMed
  62. Sepsakos L, Cheung AY, Nerad JA, et al. Donor-Derived Conjunctival-Limbal Melanoma After a Keratolimbal Allograft. Cornea. 2017; 36(11): 1415–1418.
    CrossRefPubMed
  63. Oerlemans MI, Groenewegen G, Vink A, et al. Donor-derived testicular germ cell cancer in a heart transplant recipient. JACC Cardio Oncol. 2021; 3(2): 322–325.
  64. Kowal M, Hus M, Dmoszynska A, et al. Acute T cell lymphoblastic leukemia in the recipient of a renal transplant from a donor with malignant lymphoma. Acta Haematol. 2008; 119(3): 187–189.
    CrossRefPubMed
  65. Williams T, Aljitawi OS, Moussa R, et al. First case of donor transmitted non-leukemic promyelocytic sarcoma. Leuk Lymphoma. 2012; 53(12): 2530–2534.
    CrossRefPubMed
  66. Sosin M, Nassif SR, Girlanda R, et al. Isolated peritoneal donor-related plasmacytoma 3 years after liver transplantation: a case report. Am J Transplant. 2014; 14(2): 472–476.
    CrossRefPubMed
  67. Felldin M, Ekberg J, Polanska-Tamborek D, et al. Donor Monoclonal Gammopathy May Cause Lymphoproliferative Disorders in Solid Organ Transplant Recipients. Am J Transplant. 2016; 16(9): 2676–2683.
    CrossRefPubMed
  68. Serra N, Revuelta I, Bladé J, et al. Monoclonal gammopathy of undetermined significance: a contraindication for living kidney donation? NDT Plus. 2011; 4(4): 256–257.
    CrossRefPubMed
  69. SaBTO (Advisory Committee on the Safety of Blood, Tissues and Organs). Transplantation of organs from deceased donors with cancer or a history of cancer. London: Department of Health 2014 [updated 24 December 2020]. www.gov.uk/government/publications/transplantation-of-organs-from-donors-with-a-history-of-cancer (11 June 2021).
  70. Detry O, Honore P, HAns MF, et al. Organ donors with primary central nervous system tumor. Transplantation. 2000; 70(1): 244–252.
  71. Jonas S, Bechstein WO, Lemmens HP, et al. Liver graft-transmitted glioblastoma multiforme. A case report and experience with 13 multiorgan donors suffering from primary cerebral neoplasia. Transpl Int. 1996; 9(4): 426–429.
    CrossRefPubMed
  72. Cerame MA, Guthikonda M, Kohli CM. Extraneural metastases in gliosarcoma: a case report and review of the literature. Neurosurgery. 1985; 17(3): 413–418.
    CrossRefPubMed
  73. Ruiz JC, Cotorruelo JG, Tudela V, et al. Transmission of glioblastoma multiforme to two kidney transplant recipients from the same donor in the absence of ventricular shunt. Transplantation. 1993; 55(3): 682–683.
    PubMed
  74. Colquhoun SD, Robert ME, Shaked A, et al. Transmission of CNS malignancy by organ transplantation. Transplantation. 1994; 57(6): 970–974.
    PubMed
  75. Jonas S, Bechstein WO, Lemmens HP, et al. Liver graft-transmitted glioblastoma multiforme. A case report and experience with 13 multiorgan donors suffering from primary cerebral neoplasia. Transpl Int. 1996; 9(4): 426–429.
    CrossRefPubMed
  76. Bosmans JL, Ysebaert D, De Cock AM, et al. Interferon-alpha and the cure of metastasis of a malignant meningioma in a kidney allograft recipient: a case report. Transplant Proc. 1997; 29(1-2): 838.
    CrossRefPubMed
  77. Hoffman HJ, Yoshida M, Becker LE, et al. Pineal region tumors in childhood. Experience at the Hospital for Sick Children. 1983. Pediatr Neurosurg. 1994; 21(1): 91–103; discussion 104.
    CrossRefPubMed

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

Wydawcą serwisu jest  VM Media Group sp. z o.o, Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail:  viamedica@viamedica.pl