Epidemiologia, terapia i rokowanie po udarach mózgu w przewlekłej chorobie nerek
Streszczenie
Udar niedokrwienny jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Jego występowanie ściśle koreluje z ciężkością przewlekłej choroby nerek (PChN) i albuminurii. Profilaktyka farmakologiczna udaru mózgu u pacjentów z łagodną do umiarkowanej PChN nie odbiega istotnie od ogólnych zaleceń. Jednakowoż korzystny wpływ statyn na ryzyko udaru mózgu pozostaje nieudowodniony u pacjentów z zaawansowaną PChN i dializowanych. Stosowanie kwasu acetylosalicylowego czy doustnych leków przeciwzakrzepowych zwiększa ryzyko poważnych powikłań krwotocznych i wymaga szczególnej ostrożności oraz dodatkowego monitorowania. PChN nie może być traktowana jako przeciwwskazanie do endarterektomii lub stentowania tętnicy szyjnej u pacjentów z objawowym zwężeniem tętnicy szyjnej, a także trombolizy i trombektomii w udarze niedokrwiennym mózgu. Wszystkie te procedury wiążą się z większym ryzykiem zdarzeń niepożądanych niż u pacjentów bez PChN. Wczesna tromboliza, a zwłaszcza trombektomia, poprawiają złe rokowanie u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Postępowanie wspomagające po udarze mózgu u chorych na CKD nie odbiega od ogólnych standardów, lecz należy jednak liczyć się z obciążeniem nefrologicznym, zwłaszcza przy stosowaniu leków przeciwnadciśnieniowych, przeciwdrgawkowych czy zmniejszających obrzęki. Stosowanie statyn po udarze zmniejsza śmiertelność w ciągu 3 miesięcy. Konieczne są dalsze badania w celu stworzenia specyficznych dla PChN algorytmów terapeutycznych, które umożliwią skuteczniejsze leczenie udaru niedokrwiennego mózgu u pacjentów z ciężką PChN i dializowanych.
Słowa kluczowe: przewlekła choroba nerekudar niedokrwienny mózguleki przeciwzakrzepowestatynytrombolizatrombektomia
Referencje
- Stevens PE, Levin A. Kidney Disease: Improving Global Outcomes Chronic Kidney Disease Guideline Development Work Group Members. Evaluation and management of chronic kidney disease: synopsis of the kidney disease: improving global outcomes 2012 clinical practice guideline. Ann Intern Med. 2013; 158(11): 825–830.
- Hill NR, Fatoba ST, Oke JL, et al. Global Prevalence of Chronic Kidney Disease - A Systematic Review and Meta-Analysis. PLoS One. 2016; 11(7): e0158765.
- Masson P, Webster AC, Hong M, et al. Chronic kidney disease and the risk of stroke: a systematic review and meta-analysis. Nephrol Dial Transplant. 2015; 30(7): 1162–1169.
- Ghoshal S, Freedman BI. Mechanisms of Stroke in Patients with Chronic Kidney Disease. Am J Nephrol. 2019; 50(4): 229–239.
- Kon V, Linton MF, Fazio S. Atherosclerosis in chronic kidney disease: the role of macrophages. Nat Rev Nephrol. 2011; 7(1): 45–54.
- Boonpheng B, Thongprayoon C, Cheungpasitporn W. The comparison of risk of stroke in patients with peritoneal dialysis and hemodialysis: A systematic review and meta-analysis. J Evid Based Med. 2018; 11(3): 158–168.
- Burlacu A, Genovesi S, Ortiz A, et al. The quest for equilibrium: exploring the thin red line between bleeding and ischaemic risks in the management of acute coronary syndromes in chronic kidney disease patients. Nephrol Dial Transplant. 2017; 32(12): 1967–1976.
- Pastori D, Eikelboom JW, Anand SS, et al. Management of Patients with Asymptomatic and Symptomatic Carotid Artery Disease: Update on Anti-Thrombotic Therapy. Thromb Haemost. 2019; 119(4): 576–585.
- Pisters R, Lane DA, Nieuwlaat R, et al. A novel user-friendly score (HAS-BLED) to assess 1-year risk of major bleeding in patients with atrial fibrillation: the Euro Heart Survey. Chest. 2010; 138(5): 1093–1100.
- Latz CA, Boitano LT, Wang LJ, et al. Perioperative outcomes for carotid revascularization on asymptomatic dialysis-dependent patients meet Society for Vascular Society guidelines. J Vasc Surg. 2021; 74(1): 195–202.
- Major RW, Cheung CK, Gray LJ, et al. Statins and Cardiovascular Primary Prevention in CKD: A Meta-Analysis. Clin J Am Soc Nephrol. 2015; 10(5): 732–739.
- Baigent C, Landray MJ, Reith C, et al. SHARP Investigators. The effects of lowering LDL cholesterol with simvastatin plus ezetimibe in patients with chronic kidney disease (Study of Heart and Renal Protection): a randomised placebo-controlled trial. Lancet. 2011; 377(9784): 2181–2192.
- Lippi G, Sanchis-Gomar F, Cervellin G. Global epidemiology of atrial fibrillation: An increasing epidemic and public health challenge. Int J Stroke. 2021; 16(2): 217–221.
- Ding WY, Gupta D, Wong CF, et al. Pathophysiology of atrial fibrillation and chronic kidney disease. Cardiovasc Res. 2021; 117(4): 1046–1059.
- Tapoi L, Ureche C, Sascau R, et al. Atrial fibrillation and chronic kidney disease conundrum: an update. J Nephrol. 2019; 32(6): 909–917.
- Shang W, Li L, Huang S, et al. Chronic Kidney Disease and the Risk of New-Onset Atrial Fibrillation: A Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies. PLoS One. 2016; 11(5): e0155581.
- Rogula S, Gąsecka A, Mazurek T, et al. Safety and Efficacy of DOACs in Patients with Advanced and End-Stage Renal Disease. Int J Environ Res Public Health. 2022; 19(3).
- Rhee TM, Lee SR, Choi EK, et al. Efficacy and Safety of Oral Anticoagulants for Atrial Fibrillation Patients With Chronic Kidney Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Cardiovasc Med. 2022; 9: 885548.
- Mavrakanas TA, Garlo K, Charytan DM. Apixaban versus No Anticoagulation in Patients Undergoing Long-Term Dialysis with Incident Atrial Fibrillation. Clin J Am Soc Nephrol. 2020; 15(8): 1146–1154.
- Chen A, Stecker E, A Warden B. Direct Oral Anticoagulant Use: A Practical Guide to Common Clinical Challenges. J Am Heart Assoc. 2020; 9(13): e017559.
- Stanifer JW, Pokorney SD, Chertow GM, et al. Apixaban Versus Warfarin in Patients With Atrial Fibrillation and Advanced Chronic Kidney Disease. Circulation. 2020; 141(17): 1384–1392.
- De Vriese AnS, Caluwé R, Van Der Meersch H, et al. Safety and Efficacy of Vitamin K Antagonists versus Rivaroxaban in Hemodialysis Patients with Atrial Fibrillation: A Multicenter Randomized Controlled Trial. J Am Soc Nephrol. 2021; 32(6): 1474–1483.
- Ovbiagele B, Smith EE, Schwamm LH, et al. Chronic kidney disease and bleeding complications after intravenous thrombolytic therapy for acute ischemic stroke. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2014; 7(6): 929–935.
- Saeed F, Adil MM, Piracha BH, et al. Outcomes of endovascular versus intravenous thrombolytic treatment for acute ischemic stroke in dialysis patients. Int J Artif Organs. 2014; 37(10): 727–733.
- Powers W, Rabinstein A, Ackerson T, et al. 2018 Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2018; 49(3).
- Zhang X, Jing J, Zhao X, et al. Statin Use during Hospitalization and Short-Term Mortality in Acute Ischaemic Stroke with Chronic Kidney Disease. Eur Neurol. 2018; 79(5-6): 296–302.
