WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE

Agnieszka Jama-Kmiecik, Magdalena Frej-Mądrzak, Jolanta Sarowska, Dorota Teryks-Wołyniec, Irena Choroszy-Król

Zakład Nauk Podstawowych, Uniwersytet Medyczny, Wrocław

Zakażenia dróg oddechowych wywołane przez Chlamydophila pneumoniae u dorosłych z objawami przewlekłego kaszlu

Respiratory tract infections caused by Chlamydophila pneumoniae in adults with chronic cough

WSTĘP

Zakażenia układu oddechowego są najczęstszą przyczyną porad ambulatoryjnych, stanowią około 50–60% wszystkich zakażeń pozaszpitalnych oraz pierwszą co do częstości przyczynę gorączki u niemowląt i młodszych dzieci. Ostatnie lata przyniosły znaczny wzrost zachorowań na zakażenia układu oddechowego, określane jako atypowe. Chlamydophila pneumoniae jest przyczyną wielu chorób górnych i dolnych dróg oddechowych. Zakażenia te występują z różną częstością w zależności od wieku oraz współwystępowania czynników ryzyka. Zakażenia nawracające są dość często spotykane. Po przejściu infekcji organizm nie uodparnia się na nią i dlatego możliwe jest zakażenie wielokrotne w ciągu życia. Przebieg kolejnych infekcji jest różny i zależy głównie od stanu immunologicznego pacjenta. Duże znaczenie mają choroby towarzyszące. Zakażenie przewlekłe prowadzi do wystąpienia przewlekłych odmian zapalenia oskrzeli i płuc, a także wiąże się z ryzykiem zachorowania na choroby nieinfekcyjne [1, 2].

CEL PRACY

Celem pracy była ocena częstości występowania zakażeń C. pneumoniae w roku 2014 u dorosłych w wieku od 18 do 88 lat, u których występował długotrwały kaszel.

MATERIAŁ I METODY

Badania obejmowały 731 osób dorosłych w wieku od 18 do 88 lat, w tym 473 kobiety i 258 mężczyzn. Grupę badaną stanowili w większości pacjenci zgłaszający się na badania prywatne z powodu objawów długotrwałego kaszlu, znacznie rzadziej byli to pacjenci hospitalizowani w Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Geriatrii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Materiał do badań stanowiły wymazy z tylnej ściany gardła pobierane rano, na czczo, bez stosowania toalety jamy ustnej. Do wykrywania antygenu C. pneumoniae wykorzystano metodę immunofluorescencji pośredniej (IFT, immunofluorescence test) (test Chlamydia Cel PN firmy Cellabs Pty Ltd., Australia) polegającej na wykrywaniu ciałek elementarnych z użyciem przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciwko białkom błony zewnętrznej (MOMP, major outer membrane protein) tego drobnoustroju. Preparaty oglądano w mikroskopie fluorescencyjnym firmy Olympus.

WYNIKI

Antygen C. pneumoniae wykryto u 209 (28,6%) badanych, w tym u 139 (29,4%) kobiet i u 70 (27,1%) mężczyzn (tab. 1). W grupie kobiet najwięcej wyników dodatnich stwierdzono w przedziale wiekowym 18–35 lat (32,1%), następnie w wieku 36–50 lat (30,5%). Najniższy odsetek zakażonych stwierdzono u kobiet w przedziale wiekowym 80–88 lat (8,3%). W grupie mężczyzn najwyższy odsetek zakażonych stwierdzono w przedziale wiekowym 36–50 lat (28,6%), a następnie 18–35 lat (28,3%) oraz 66–80 lat (28,1%) (tab. 2).

W zależności od pory roku kalendarzowego najwięcej wyników dodatnich uzyskano zimą (92/229; 40,2%), następnie wiosną (61/216; 28,2%). Nie stwierdzono znaczących różnic w częstości zakażeń w miesiącach letnich i jesiennych, odpowiednio u 19,7% i u 19,4% badanych (tab. 3).

DYSKUSJA

Diagnostyka laboratoryjna zakażeń C. pneumoniae obejmuje zarówno identyfikację drobnoustroju (lub jego charakterystycznych antygenów), jak i metody serologiczne, wykazujące wzrost miana odpowiednich przeciwciał. Materiałem stosowanym w diagnostyce jest często wymaz z gardła. Chlamydophila pneumoniae może być jednak obecna na błonie śluzowej gardła zarówno u osób chorych, jak też u zdrowych nosicieli i wykrycie obecności tego drobnoustroju nie zawsze jest równoznaczne z ustaleniem etiologii zakażenia. Inne metody diagnostyczne, takie jak immunobloting, chromatografia czy radioimmunoprecypitacja, są mniej przydatne w diagnostyce C. pneumoniae ze względu na jego dużą labilność pod wpływem czynników zarówno fizycznych, jak i chemicznych [3, 4].

Hongliang i wsp. [5] przeprowadzili badania w grupie 183 dorosłych (od 32 do 65 lat) z objawami infekcji dróg oddechowych, głównie z kaszlem. Materiałem do badań była surowica krwi, w której wykrywano przeciwciała anty-C. pneumoniae klasy IgG. Wyniki dodatnie stwierdzono u 98/183 badanych, co stanowiło 53,5%. Wysoki odsetek wyników dodatnich wskazuje na konieczność przeprowadzania badań serologicznych z uwagi na powiązania zakażenia C. pneumoniae z przewlekłymi chorobami, jak na przykład miażdżyca u ludzi.

Zhang i wsp. [6] przeprowadzili badania u 175 osób dorosłych z chorobami dróg oddechowych (zapalenie gardła i krtani, zapalenie błony śluzowej nosa). Z wykorzystaniem metody serologicznej — mikroimmunofluorescencji oraz metody genetycznej — PCR autorzy wykazali odpowiednio obecność swoistych przeciwciał anty-C. pneumoniae u 45/175 (25,7%), natomiast genu C. pneumoniae u 49/175 (28 %) badanych. W badaniach własnych antygen C. pneumoniae w wymazach z gardła wykryto u 28,6% badanych z objawami długotrwałego kaszlu.

Wielu autorów przedstawia częstość występowania zakażeń C. pneumoniae u pacjentów z zakażeniami dróg oddechowych. Wyniki badań są zróżnicowane w związku z zastosowaniem odmiennych metod diagnostycznych. Brak standardu diagnostycznego utrudnia porównawczą ocenę wyników różnych badań. Trudności diagnostyczne w przypadku badań serologicznych wynikają ze stosunkowo późnego pojawienia się przeciwciał w surowicy. Dla zwiększenia wykrywalności zakażeń często stosuje się kilka metod jednocześnie, na przykład badania serologiczne i PCR.

WNIOSKI

1. W badanej populacji stwierdzono znaczny udział C. pneumoniae w zakażeniach dróg oddechowych.

2. Zwiększona zachorowalność spowodowana zakażeniem C. pneumoniae występuje w miesiącach zimowych.

Adres do korespondencji:

dr n. med. Agnieszka Jama-Kmiecik

Zakład Nauk Podstawowych UM

ul. Chałubińskiego 4, 50–368 Wrocław

tel.: 71 784 13 06

e-mail: agnieszka.jama-kmiecik@umed.wroc.pl

PIŚMIENNICTWO

1. Krenke R. Zakażenia górnych dróg oddechowych — wywołane przez drobnoustroje atypowe. Mag. Otolaryngol. wyd. spec. 2006; 3–15.

2. Grabowska-Krawiec P. Współczesne zagrożenia zakażeniami Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae. Pol. Merkuriusz Lek. 2012; 33: 270–273.

3. Puolakkainen M. Laboratory diagnosis of persistent human chlamydial infection. Front Cell Infect. Microbiol. 2013; 3:99. doi: 10.3389/fcimb.2013.00099. eCollection 2013.

4. Miyashita N., Ouchi K., Kawasaki K. i wsp. Evaluation of enzyme linked immunosorbent assay for Chlamydophila pneumoniae specific immunoglobulin M in acute respiratory tract infection. Respirology 2008; 13: 299–302.

5. Hongliang C., Zhou Z., Zhan H. i wsp. Serodiagnosis of Chlamydia pneumoniae infection using three inclusion membrane proteins. J. Clin. Lab. Anal. 2010; 24: 55–61.

6. Zhang G., Ning B., Li Y. Detection of Chlamydia pneumoniae DNA in nasopharyngolaryngeal swab samples from patients with rhinitis and pharyngolaryngitis with polymerase chain reaction. Chin. Med. J. 2000; 113: 181–183.