WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE

Jolanta Sarowska, Agnieszka Jama-Kmiecik, Magdalena Frej-Mądrzak, Dorota Teryks-Wołyniec, Irena Choroszy-Król

Department of Basic Sciences, Wroclaw Medical University

Chlamydophila pneumoniae w wymazach z gardła u dzieci z objawami przewlekłego kaszlu

Chlamydophila pneumoniae in throat swabs from children with chronic cough symptoms

WSTĘP

Chlamydophila pneumoniae to drobnoustroje zaliczane do grupy bakterii atypowych, szeroko rozpowszechnionych na świecie, wywołujących zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci, najczęściej łagodne i samoograniczające się infekcje w obrębie górnych i dolnych dróg oddechowych. Przenoszenie się tych patogenów drogą kropelkową ułatwia rozprzestrzenianie się w obrębie populacji ludzkiej, prowadząc często do zachorowań o charakterze epidemicznym [1].

Sprawność funkcjonowania układu immunologicznego gospodarza ma decydujący wpływ na obraz i rozwój postaci klinicznej zakażeń wywołanych przez C. pneumoniae w obrębie dróg oddechowych, począwszy od stanów zapalnych gardła, krtani, ucha, aż do ciężkich przypadków zapaleń płuc. Podobnie jak zróżnicowanie zakażeń, obserwuje się także szerokie spektrum objawów tych infekcji, które najczęściej manifestują się pod postacią przewlekłego kaszlu [1, 2].

Na uwagę zasługuje fakt, że w świetle najnowszych danych dotyczących wyników badań genomu bakterii zaliczanych do rodziny Chlamydiaceae, przeprowadzonych przez wieloośrodkowy, międzynarodowy zespół badaczy z Niemiec, Austrii, Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych, biorąc pod uwagę także unikalne, biologiczne właściwości tych drobnoustrojów, zaproponowano, aby wprowadzony dekadę wcześniej podział na dwa rodzaje, Chlamydia i Chlamydophila, ponownie połączyć w jeden rodzaj Chlamydia [3].

MATERIAŁ I METODY

W roku 2014 badaniami objęto 694 dzieci z objawami przewlekłego kaszlu. Badanych zaliczono do trzech grup wiekowych — pierwszą grupę stanowiły dzieci w przedziale wiekowym 0–5 lat, drugą 6–12 lat i trzecią 13–18 lat. Podobnie jak w latach poprzednich, określono częstość występowania antygenów C. pneumoniae u dzieci z objawami przewlekłego kaszlu w zależności od pory roku (sezonowości). Materiałem do badań były wymazy pobierane z tylnej ściany gardła od dzieci leczonych w różnych oddziałach pediatrycznych na terenie Wrocławia, a także od pacjentów kierowanych na badania ambulatoryjnie. Próbki opracowywano w Pracowni Naukowej Chlamydioz, działającej przy Zakładzie Nauk Podstawowych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Materiał diagnostyczny analizowano techniką immunofluorescencji pośredniej (IFp), wykonując preparaty mikroskopowe natychmiast po pobraniu wymazów od badanych dzieci. Chlamydia pneumoniae FITC Research, jako test wykorzystujący technikę immunofluorescencji pośredniej, umożliwia wykrywanie charakterystycznych struktur tych drobnoustrojów — ciałek elementarnych — w rozmazach zawierających komórki nabłonka, wyściełającego tylną ścianę gardła.

WYNIKI

W 2014 roku w badaniach własnych przeprowadzonych na grupie 694 dzieci z objawami przewlekłego kaszlu, antygen C. pneumoniae wykrywano z częstością 17,6% (tab. 1). Przeprowadzono także analizę uzyskanych wyników obejmującą udział C. pneumoniae w zakażeniach w poszczególnych grupach wiekowych badanych dzieci (tab. 2). Jak wynika z danych zawartych w tabeli 2, najwyższy odsetek częstości wykrywania badanego antygenu testem IFp, wynoszący 22,1%, uzyskano w grupie dzieci w wieku 13–18 lat, natomiast najniższą jego wartość — 15,4% — uzyskano w grupie dzieci poniżej 5 lat. Znaczne różnice zaobserwowano, analizując wyniki częstości wykrywania antygenu C. pneumoniae w badanej grupie dzieci w zależności od pory roku (tab. 3). Dane uzyskane w 2014 roku wskazują, że najwięcej zakażeń u dzieci z symptomami przewlekłego kaszlu, w których przypadku wykrywano testem IFp antygen C. pneumoniae, wystąpiło w miesiącach zimowych (grudzień-luty), z kolei najmniejszy udział wyników dodatnich IFp zaobserwowano w miesiącach letnich (czerwiec-sierpień), co wynosiło odpowiednio 29,2% i 7,5% (tab. 3).

DYSKUSJA

Zakażenia dróg oddechowych występują z dużą częstością w populacji dziecięcej na całym świecie, co jest uwarunkowane wieloma czynnikami, związanymi zarówno z fizjologiczną dysfunkcją układu immunologicznego w przypadku młodszych dzieci, warunkami socjalnymi, w jakich dzieci przebywają, czy współwystępowaniem schorzeń przewlekłych [4].

Analiza danych epidemiologicznych odnoszących się do częstości zakażeń C. pneumoniae wskazuje na ich duże zróżnicowanie, co jest najprawdopodobniej związane z rodzajem zastosowanych metod do identyfikacji tych drobnoustrojów w poszczególnych laboratoriach, ponieważ do chwili obecnej nie opracowano referencyjnego testu diagnostycznego, co z pewnością utrudnia interpretację uzyskanych wyników. Stosowanie metod serologicznych do wykrywania zakażeń C. pneumoniae, szczególnie w przypadku małych dzieci, niesie z sobą możliwość uzyskania błędnego wyniku, co potwierdzono brakiem korelacji z wynikami uzyskanymi przy wykorzystaniu testów PCR (polymerase chain reaction) [5].

W publikacji z 2014 roku określono występowanie C. pneumoniae w tkankach migdałka gardłowego, pobranego do badań w trakcie adenotomii od 53 dzieci w wieku 3–14 lat. Odsetek pozytywnych wyników uzyskanych metodą PCR w cytowanym badaniu wynosił 13,5%, co biorąc pod uwagę różnice dotyczące liczebności i przedziałów wiekowych dzieci przebadanych w naszym ośrodku, było wartością zbliżoną do wyników uzyskanych testem IFp w badaniach własnych z 2014 roku [6].

Wykorzystując metodę Real-time PCR Bielicka i wsp. [7] przeprowadzili analizę materiału pochodzącego z tkanek migdałka gardłowego od 200 dzieci, w wieku od 2 do 16 lat, w celu określenia prewalencji C. pneumoniae. Największy odsetek wyników dodatnich, wynoszący 24,1%, uzyskano w grupie dzieci pomiędzy 10. a 16. rokiem życia, co koreluje z wynikami badań własnych, w których metodą IFp potwierdzono obecność antygenu C. pneumoniae u 22,1% dzieci z grupy wiekowej 13–18 lat.

Najwięcej zakażeń wywoływanych przez C. pneumoniae występuje w sezonie jesienno-zimowym, co pokazują także wyniki naszych badań [2].

WNIOSKI

1. Antygen C. pneumoniae jest często wykrywany metodą IFp w wymazach z tylnej ściany gardła od dzieci z objawami przewlekłego kaszlu.

2. Zakażenia wywoływane przez C. pneumoniae wykazują sezonowość.

Adres do korespondencji:

dr n. med. Jolanta Sarowska

Department of Basic Sciences,

Wroclaw Medical University

ul. Chałubińskiego 4, 50–368 Wrocław

u-mail: jolanta.sarowska@umed.wroc.pl

PIŚMIENNICTWO

1. Choroszy-Krol I. Chlamydia pneumoniae — clinical aspects, diagnostics and treatment. Fam. Med. Primary Care Rev. 2006; 8: 867–873.

2. Pawlikowska M., Deptuła W. Chlamydie i chlamydophile u ludzi i zwierząt. Uniwersytet. Szczeciński Rozprawy i studia T. (DCCLXXIX) 815, Szczecin 2012.

3. Sachse K., Bavil P., Kaltenboeck B. i wsp. Emendation of the family Chlamydiaceae: Proposal of a single genus, Chlamydia, to include all currently recognized species. Syst. Appl. Microbiol. 2015; [Epub ahead of print].

4. Kozioł-Montewka M. Drogi oddechowe jako wrota zakażeń – interakcje gospodarz-patogen. Now. Med. 2009; 1: 3–7.

5. Esposito S., Blasi F., Bosis S. i wsp. Aetiology of acute pharyngitis: the role of atypical bacteria. J. Med. Microbiol. 2004; 53: 645–651.

6. Nia S., Zarabi V., Noorbakhsh S., Farhadi M., Darestani S. Chlamydophila pneumoniae infection assesment in children with adenoid hypertrophy concominant with rhino sinusitis. Jundishapur. J. Microbiol. 2014; 7: e11134.

7. Bielicka A., Zielnik-Jurkiewicz B., Podsiadły E., Rogulska J., Demkow U. Chlamydia pneumonia and atypical bacteria occurrence in adenoid in children qualified for adenoidectomy. Int. J. Ped. Otorhinol. 2014; 78: 828–831.