Tom 11, Nr 6 (2016)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2016-12-04
Wyświetlenia strony
9246
Wyświetlenia/pobrania artykułu
38763
Edukacja zdrowotna pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego
Folia Cardiologica 2016;11(6):519-524.
Streszczenie
Choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyną zgonów w Polsce oraz w pozostałych krajach Europy. Należą one do grupy chorób przewlekłych. Jak wykazują wyniki badań epidemiologicznych, zależą od występowania wielu czynników ryzyka — modyfikowalnych i niemodyfikowalnych. Do najważniejszych z grupy czynników modyfikowalnych zalicza się otyłość, hiperlipidemię, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, palenie tytoniu, małą aktywność fizyczną oraz czynniki psychospołeczne. Działania edukacyjne prowadzone u pacjentów z rozpoznanymi chorobami układu sercowo-naczyniowego mają na celu wyeliminowanie lub modyfikację istniejących czynników poprzez przekazanie wiedzy na temat właściwego postępowania oraz zmotywowanie do przestrzegania wdrażanych zaleceń terapeutycznych. Jak pokazują liczne doniesienia naukowe, wdrażanie interwencji edukacyjnych z zastosowaniem metod ustnych i pisemnych oraz złożonych programów rehabilitacyjno-edukacyjnych sprzyja podniesieniu poziomu wiedzy, co może zwiększyć efektywność zastosowanej terapii.
Słowa kluczowe: edukacja zdrowotnachoroby układu sercowo-naczyniowego
Referencje
- Nichols M, Townsend N, Scarborough P, et al. Cardiovascular disease in Europe 2014: epidemiological update. Eur Heart J. 2014; 35(42): 2950–2959.
- Maroszyńska-Dmoch EM, Wożakowska-Kapłon B. Choroba wieńcowa w populacji młodych dorosłych: skala problemu, czynniki ryzyka i rokowanie — przegląd literatury. Folia Cardiol. 2014; 3: 267–274.
- Gierlotka M, Zdrojewski T, Wojtyniak B, et al. Incidence, treatment, in-hospital mortality and one-year outcomes of acute myocardial infarction in Poland in 2009-2012--nationwide AMI-PL database. Kardiol Pol. 2015; 73(3): 142–158.
- Kubica A, Sinkiewicz W, Szymański P, et al. Edukacja zdrowotna w chorobach układu krążenia — możliwości i zagrożenia. Folia Cardiol Excerpta. 2006; 2: 177–181.
- Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, et al. INTERHEART Study Investigators. Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): case-control study. Lancet. 2004; 364(9438): 937–952.
- Khawaja FJ, Rihal CS, Lennon RJ, et al. Temporal trends (over 30 years), clinical characteristics, outcomes, and gender in patients ≤50 years of age having percutaneous coronary intervention. Am J Cardiol. 2011; 107(5): 668–674.
- Kubica A, Pufal J, Moczulska B, et al. Skuteczność edukacji zdrowotnej u osób hospitalizowanych w klinice kardiologii. Psychiatr Prakt Ogólnolek. 2005; 5: 61–68.
- Kubica A, Jurek A, Olejarczyk E, et al. Wybrane czynniki demograficzno-społeczne a skuteczność edukacji zdrowotnej prowadzonej na podstawie broszur edukacyjnych u osób z ostrym zawałem serca. Folia Cardiol Excerpta. 2008; 3: 199–207.
- Kubica A, Magielski P, Olejarczyk E, et al. Źródła wiedzy a skuteczność edukacji zdrowotnej u osób z ostrym zawałem serca. Folia Cardiol Excerpta. 2009; 4: 285–290.
- Jarząbek K, Kozłowska A, Niedziela J, et al. Knowledge of risk factor for coronary artery disease in the population of Lublin and Swietokrzyskie voivodeship in Poland. Folia Cardiol. 2015; 10: 9–16.
- Mullie P, Clarys P. Association between Cardiovascular Disease Risk Factor Knowledge and Lifestyle. Food and Nutrition Sciences. 2011; 02(10): 1048–1053.
- Kubica A, Pufal J, Moczulska B, et al. Ocena wiedzy dotyczącej profilaktyki i objawów choroby niedokrwiennej serca u osób hospitalizowanych w klinice kardiologii. Psychiatr Prakt Ogólnolek. 2004; 4: 135–141.
- Koziński Ł, Krzymińska-Stasiuk E, Głogowska A, et al. Analiza poziomu wiedzy o podstawowych czynnikach ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego z uwzględnieniem zależności społeczno-demograficznych — badanie ankietowe. Folia Cardiol. 2012; 7: 170–176.
- Buraczyński T, Gotlib J. Ocena wiedzy pacjentów w fazie rekonwalescencji po zabiegu angioplastyki tętnic wieńcowych na temat eliminowania czynników ryzyka choroby wieńcowej jako elementu prozdrowotnego stylu życia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2014; 20(2): 199–207.
- Dziedzic B, Sienkiewicz Z, Zając P, et al. Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca leczonych w specjalistycznej poradni kardiologicznej. Piel Zdr Publ. 2015; 5: 11–19.
- Berry JD, Dyer A, Cai X, et al. Lifetime risks of cardiovascular disease. N Engl J Med. 2012; 366(4): 321–329.
- Książek P, Herda J, Pawka B, et al. Edukacja zdrowotna jako istotny standard w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami w środowisku nauczania i wychowania w województwie lubelskim. Zdr Publ. 2008; 118: 403–405.
- Gold SR, Miner RK. Report of the 2000 Joint Committee on ation and Promotion Terminology Am. J. Health Educ. 2001; 32: 89–103.
- Osińska H. Nowe wyzwania dla edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Med Rodz. 2012; 2: 29–35.
- Sierakowska M, Wrońska I. Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej. PZWL, Warszawa 2015: 34–37.
- Szczęch R, Grodzicki T, Narkiewicz K. Edukacja chorych z nadciśnieniem tętniczym. Prom Zdr. 2001; 8: 7–25.
- Kubica A. Broszura — narzędzie edukacji zdrowotnej w kardiologii. Przyczynek do dyskusji o skuteczności profilaktyki wtórnej. Folia Cardiol Excerpta. 2008; 3: 441–444.
- Hellwing D. Skuteczność wybranych środków edukacji zdrowotnej. Med Ogólna. 1995; 1: 324–334.
- Lewis FM, Zahlis EH. The nurse as coach: a conceptual framework for clinical practice. Oncol Nurs Forum. 1997; 24(10): 1695–1702.
- Evans WD, McCormack L, Evans WD. How social marketing works in health care. BMJ. 2006; 332(7551): 1207–1210.
- Sawicka K, Łuczyk R, Laska D. Physical activity as a health behavior to reduce risk factor of coronary incidents. J. Health Scien. 2014; 4: 45–68.
- . A, . S, . G, et al. Cardiac Risk Factor Changes Through an Intensive Multifactorial Life Style Modification Program in CHD Patients: Results from a Two Year Follow Up. Journal of Biological Sciences. 2008; 8(2): 248–257.
- Zhao Y, Wong FK. Effects of a postdischarge transitional care programme for patients with coronary heart disease in China: a randomised controlled trial. J Clin Nurs. 2009; 18(17): 2444–2455.
- Zhu LX, Ho SC, Wong TKS. Effectiveness of health education programs on exercise behavior among patients with heart disease: a systematic review and meta-analysis. J Evid Based Med. 2013; 6(4): 265–301.
- Meffert C, Gerdes N. Program adherence and effectiveness of a commercial nutrition program: the metabolic balance study. J Nutr Metab. 2010; 2010: 197656.
- Chan SSC, Leung DYP, Wong DCN, et al. A randomized controlled trial of stage-matched intervention for smoking cessation in cardiac out-patients. Addiction. 2012; 107(4): 829–837.
- Irmak Z, Fesci H. Effects of nurse-managed secondary prevention program on lifestyle and risk factors of patients who had experienced myocardial infarction. Appl Nurs Res. 2010; 23(3): 147–152.
- Lindsay S, Smith S, Bellaby P, et al. The health impact of an online heart disease support group: a comparison of moderated versus unmoderated support. Health Educ Res. 2009; 24(4): 646–654.
- Smith PM, Burgess E. Smoking cessation initiated during hospital stay for patients with coronary artery disease: a randomized controlled trial. CMAJ. 2009; 180(13): 1297–1303.
- Ghisi GL, Abdallah F, Grace SL, et al. A systematic review of patient education in cardiac patients: do they increase knowledge and promote health behavior change? Patient Educ Couns. 2014; 95(2): 160–174.
- Kubica A, Andruszkiewicz A, Grześk G, et al. Edukacja zdrowotna jako metoda poprawy programu terapeutycznego. Folia Cardiol. 2010; 5: 93–99.
- Kubica A. Współpraca z pacjentem — podstawowy warunek skuteczności terapii w chorobie wieńcowej. Choroby Serca i Naczyń. 2009; 6: 131–134.
- Zysnarska M, Jarmuż L, Kara I, et al. Wybory w zakresie zachowań zdrowotnych dokonywane przez pacjentów po przebytym zawale mięśnia sercowego. Probl Hig Epidemiol. 2014; 95: 488–490.
- Kubica A, Kochman W, Bogdan M. Wpływ przebytych zabiegów angioplastyki wieńcowej oraz hospitalizacji z powodu zawału serca na poziom wiedzy i skuteczność edukacji zdrowotnej u osób z ostrym zawałem serca. Post Kardiol Interw. 2009; 5: 25–30.
