Page 50 - ChSiN_1

www.chsin.viamedica.pl

E K G W P R A K T Y C E

Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1, 50–54

50

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Rafał Baranowski

Klinika i Zakład Rehabilitacji Kardiologicznej

i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej

Instytut Kardiologii

ul. Alpejska 42, 04–628 Warszawa Anin

tel.: 22 815 40 14, faks: 22 343 45 02

e-mail: rafa@ikard.pl

Redaktor działu: dr hab. n. med. Rafał Baranowski

Kaszel — najtańszy i łatwo dostępny

lek antyarytmiczny, a czasem lek

mogący uratować życie

Cough — the cheapest and readily available antiarrhythmic remedy,

that can sometimes save a patient’s life

Rafał Baranowski, Agnieszka Sanecka, Grzegorz Mateńko, Iwona Kozdrój, Krystyna Bątkowska

Klinika i Zakład Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytutu Kardiologii w Warszawie Aninie

Każdy z nas w codziennej praktyce staje przed

problemem diagnostyki arytmi, a nastepnie decyzji

o jej leczeniu lub zaniechaniu leczenia. Obydwa pro-

blemy nie są łatwe — po pierwsze czasem trudno jest

skonfrontować objawy pacjenta z zapisem elektrokar-

diograficznym (EKG), po drugie zaś — jeżeli już roz-

poznamy arytmię, to i tak większość zaburzeń rytmu

nie wymaga leczenia. Gradacja problemu zależy oczy-

wiście od objawów klinicznych. Są takie, których lek-

ceważyć nie można, na przykład omdlenia, stany

przedomdleniowe czy utraty przytomności. Nie moż-

na też bez diagnostyki pozostawić pacjentów z koła-

taniami. Jak jednak postąpić z pacjentem, co mu dora-

dzić, zanim ustalimy przyczynę jego dolegliwości?

Włączanie „w ciemno” leczenia antyarytmicznego

(w tym

b

-adrenolityków) nie jest postępowaniembez-

piecznym. To, co na pewno można doradzić pacjen-

towi, to postępowanie w przypadku ponownego wy-

stąpienia dolegliwości —zwłaszcza takich, któremogą

prowadzić do zaburzeń świadomości, tj. „zamierania

pracy serca”, kołatania, stanu przedomdleniowego

etc

.

Tego typu objawy, jeżeli są związane z istotnymi pro-

blemami klinicznymi, mogą prowadzić również do

takich konsekwencji, jak urazy kończyn, głowy

etc

.

Trzeba pacjenta nauczyć, jak ma sobie radzić w takich

sytuacjach. Jednym z manewrów jakie powinien on wy-

konać, jest natychmiastowa samodzielna zmiana pozycji,

na przykład na siedzącą lub leżącą. Ten manewr zabiera

jednak trochę czasu. Czy można pacjentowi doradzić, jak

może się starać przerwać niepokojace objawy? Tak. Ta-

kim manewrem, który powinien wykonać równocześnie

z próbą zmiany pozycji (a raczej natychmiast po wystą-

pieniu objawów, zanim „rozpozna sytuację” i zastanowi

się, gdzie mógłby usiąść lub się położyć), jest wymusze-

nie kaszlu. Po prostu kilka mocnych kaszlnięć; by było

jasne —nie chodzi o chrząknięcia, ale o kaszel. Dlaczego?

Kaszel powoduje silne bodźce mechaniczne i w efekcie

hemodynamiczne w naczyniach klatki piersiowej. Jak

wynika z badań Petelenza i wsp. [

Wiad. Lek.

1998; 51: 326–

–335], kaszel powoduje przepływ krwi w aorcie i w tętni-

cach obwodowych podobny do przepływu krwi w wa-

runkach prawidłowych. Ta nagła praca mięśni, gwałtow-

ne zmiany ciśnienia w klatce piersiowej działają w tym

momencie, jak „zastępcza pompa”, co oznacza, że w sy-

tuacji „spadku rzutu serca” wywołanego bradykardią,

asystolią lub arytmią staje się istotnym wspomaganiem

funkcjonowania układu krążenia. Autorzy zalecają kaszel

jako manewr inicjujący akcję reanimacyjną.

Czy kaszel wpływa na przerwanie arytmii?Wiadomo,

że arytmia może być przyczyną kaszlu, jak to kilkakrot-

nie przedstawiał w piśmiennictwie dr Sebastian Stec. Czy

jest możliwe działanie odwrotne? Doskonale wiadomo

z licznych obserwacji, że podstawowym manewrem wy-

konywanym u pacjenta podczas koronarografii lub rza-

Page 50 - ChSiN_1_2012