Basic HTML Version
49
Łukasz Dobaj i wsp
., Borelioza i całkowity blok przedsionkowo-komorowy
www.chsin.viamedica.pl
9.
Steere A.C., Batsford W.P., Weiberg M. i wsp. Lyme carditis: cardiac ab-
normalities of Lyme disease.
Ann. Intern. Med.
1980; 93: 8–16.
10. CornuauC., BernardM., DaumasP.L. i wsp. Cardiacmanifestationsof Lyme
disease.
Ann. Cardiol. Angiol.
1984; 33: 395–399.
11. Lorincz I., Lakos A., Kovacs P. i wsp. Temporary pacing in complete heart
block due to Lyme disease: a case report.
PacingClin. Electrophysiol.
1989;
12: 1433–1436.
12. Munk P.S., Orn S., Larsen A.I. Lyme carditis: persistent local delayed en-
hancement by cardiac magnetic resonance imaging.
Int. J. Cardiol.
2007;
115: 108–110.
13. Sigal L.H. Early disseminated Lyme disease: cardiac manifestations.
Am.
J. Med.
1995; 98: 25S–28S.
14. CadavidD., Bai Y., Hodzic E. i wsp. Cardiac involvement in non-human pri-
mates infectedwith the Lyme disease spirochete Borrelia burgdorferi.
Lab.
Invest.
2004; 84: 1439–1450.
15. Franz J.K., KrauseA. Lymedisease (Lymeborreliosis).
Best Pract. Res. Clin.
Rheumatol.
2003; 17: 241–264.
16. Schnarr S., Franz J.K., Krause A. i wsp. Infection andmusculoskeletal condi-
tions: Lymeborreliosis.
BestPract.Res.Clin.Rheumatol.
2006; 20: 1099–1118.
17. Hajjar R., Krain R. Case A 55-year old man with secondo-degree atrioven-
tricular block and chest pain.
N. Engl. J. Med.
2002; 346: 1732–1738.
18. Stanek G., Klein J., Bitter R. i wsp. Borrelia burgdoferi as an etiologic agent
in chronic heart failure?
Scand. J. Infect. Dis. Suppl.
1991; 22: 85–87.
19. Bartunek P., Gorican K., Mrazek V. i wsp. Lyme borreliosis infection as
a cause of dilated cardiomyopathy. Prague Med. Rep. 2006; 2: 213–226.
20. Haddad F.A., Nadelman R.B. Lyme disease and the heart.
Front. Biosci.
2003; 8: 769–782.
21. Maroszyńska-Dmoch E., Wożakowska-Kapłon B. Czy boreliozamoże być
przyczyną transplantacji serca?
Kardiol. Pol.
2009; 67: 516–520.
22. Flisiak R., Pancewicz S. Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme. Zalece-
nia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
(http://www.borelioza.org/projekt_rekomendacji.doc).
23. Dybowska D. Borelioza—narastający problemkliniczny.
Wiad. Lek.
2006;
59: 23–26.
24. Nowoczesna diagnostyka boreliozy (http://www.zdrowie.wlkp.pl).
25. McAlister H.F., Klementowicz P.T., Andrews C. i wsp. Lyme carditis: an
important cause of reversible heart block.
Ann. Intern. Med.
1989; 110:
339–345.
26. Kuiper H., de Jongh B.M., Senden P.J. Pacemaker implantation for com-
plete atrioventricular block due to Lyme borreliosis.
Ned. Tijdschr. Gene-
eskd.
1988; 132: 2109–2111.
27. Swinnen J., Moerenhout C., Cools F.J. Cardiac conduction disturbances
in Lyme disease.
Acta Cardiol.
2003; 58: 211–214.
28. Peeters A.J., Sedney M.I., Telgt D. i wsp. Lyme borreliosis: a possible hid-
den cause of heart block of unknown origin in men with pacemakers.
J. Infect. Dis.
1991; 164: 220–221.
KOMENTARZ
Ten przypadek przypomina mi chorego, jakiego
przed 10 laty obserwowałem, pracując w II Klinice
Choroby Wieńcowej Instytutu Kardiologii. Pięćdzie-
sięciosześcioletni mężczyzna został przyjęty po utracie
przytomności, a w zapisie EKG stwierdzano blok
przedsionkowo-komorowy II stopnia—wwiększości
zapisów periodykę Weckenbacha, lecz okresowo na-
wet Mobitz II. Zwracał uwagę przemijający charakter
bloku. Nie stwierdzano żadnych cech ostrego zespołu
wieńcowego. Będąc świeżo po lekturze przypadku
opisanego w „New England Journal of Medicine” [1],
zapytałem chorego o ukąszenie przez kleszcza, a gdy
to potwierdził, zleciłem oznaczenie przeciwciał prze-
ciwko
Borrelia burgdorferi
. Koledzy zdecydowali się jed-
nak szybko nawszczepienie stymulatora dwujamowe-
go. Na podstawie wysokiegomiana przeciwciał w kla-
sie IgMrozpoczęto swoistą antybiotykoterapię, po któ-
rej blok ustąpił i pojawiło się pytanie o to, co zrobić
z wszczepionym układem stymulującym. Dalsze losy
chorego nie są mi znane. Opisany przez Dobaja i wsp.
przypadek różni się tym, że blok zaawansowany u cho-
rych z migotaniem przedsionków jest zjawiskiem
znacznie częstszymniż blok przedsionkowo-komoro-
wy u chorych z rytmem zatokowym, co zgodnie z za-
sadą Bayesa przesuwa rozpoznanie boreliozy w dia-
gnostyce różnicowej na dalsze miejsce. W tym przy-
padku za rozpoznaniem boreliozy przemawia dość
młody wiek chorego. Niezależnie od tego uważam, że
decyzja o niestosowaniu antybiotyków i wszczepieniu
układu stymulującego była dobra.
PIŚMIENNICTWO
1.
Hajjar R., Krain R. Case A 55-year old man with secondo-degree atrioven-
tricular block and chest pain.
N. Engl. J. Med.
2002; 346: 1732–1738.
prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski