Cel pracy: Jednym z największych osiągnięć kardiologii inwazyjnej było zastosowanie stałej stymulacji serca do leczenia zagrażających życiu zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Powszechnie stosuje się metodę wewnątrzsercowej stymulacji wierzchołka prawej komory za pomocą elektrody wprowadzonej na stałe drogą przezżylną. W związku z powyższym postanowiliśmy ocenić na podstawie badań morfologicznych faktyczne położenie elektrody w prawej komorze serca i opisać jej topografię w stosunku do innych struktur w tej jamie serca.
Materiał i metody: Praca została wykonana na materiale 32 serc ludzkich obojga płci (16 K, 19 M) w wieku od 58 do 95 roku życia, którym z powodu bloku przedsionkowo-komorowego II-III stopnia implantowano elektrodę dokomorową (stymulacja apikalna typu VVI). Stosowano klasyczne metody badań makroskopowych, zwracając szczególną uwagę na stosunki pomiędzy położeniem elektrody a strukturami prawej komory serca.
Wyniki: Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że na poziomie pierścienia zastawki trójdzielnej w 40,6% badanych serc elektroda układała się na poziomie płatka tylnego zastawki trójdzielnej, w 34,4% na poziomie spoidła tylnego, zaś w 25% (8 serc) na wysokości płatka przegrodowego. Aż w 84,4% wplątywała się ona pomiędzy struny ścięgniste biegnące od mięśnia brodawkowatego tylnego do płatków tylnego i przegrodowego zastawki trójdzielnej. W 65,6% badanych serc w wyniku kontaktu elektrody z płatkiem tylnym lub przednim dochodziło do jego odczynowego pogrubienia. W dolnej części komory elektroda układała się w obrębie wierzchołka komory tylko w 53,1% , a w 34,4% pomiędzy jej wierzchołkiem a podstawą mięśnia brodawkowatego tylnego i w 12,5% u jego podstawy.
Wnioski: Na podstawie naszych badań stwierdziliśmy, że anatomiczne położenie elektrody jedynie w połowie przypadków jest typowo wierzchołkowe i zapewnia właściwą stymulację tzw. apikalną. Bezpośredni kontakt elektrody stymulacyjnej ze strukturami aparatu zastawkowego prawego ujścia żylnego doprowadza z biegiem czasu do rozwoju procesu zwłóknieniowego i upośledzenia ich czynności.