"Stymulacja fizjologiczna" (przedsionkowa - AAI, dwujamowa - DDD) może zahamować postęp choroby węzła zatokowego (SSS) i znacznie poprawić komfort życia chorych.
Cel pracy: Ocena wpływu "stymulacji fizjologicznej" na częstość występowania napadów migotania przedsionków (PAF) u chorych z SSS.
Materiał i metody: W latach 1988-1997 stymulacją przedsionkową leczono 205 osób z SSS, a dwujamową - 328 chorych z powyższym zaburzeniem rytmu i upośledzonym przewodzeniem przedsionkowo-komorowym (blok I stopnia lub punkt Wenckebacha < = 120/min). Analizie retrospektywnej poddano badanych z PAF rejestrowanym przed implantacją rozrusznika serca. Grupę z AAI stanowiło 37 osób (20 K, 17 M; średnia wieku 65,7 ± 10 lat), z DDD - 108 (63 K, 45 M; średnia wieku 68,3 ± 9,4 lat). Czas obserwacji wynosił 3-116 miesięcy (średnio 49,8 ± 17 miesięcy). Przed wdrożeniem przewlekłej stymulacji analizowano: 1. EKG standardowe i wykonane metodą Holtera w celu wyodrębnienia "wagotonicznego PAF", 2. wielkości lewego przedsionka serca mierzoną echokardiograficznie w prezentacji M-mode, 3. współistnienie chorób układu sercowo-naczyniowego (choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca II/III klasy wg NYHA). Po implantacji przeprowadzano rutynową kontrolę ambulatoryjną, oceniając: 1. częstość występowania PAF, 2. skuteczność ewentualnego przewlekłego leczenia antyarytmicznego.
Wyniki: U 22 osób (60%) ze stymulatorem AAI oraz u 63 (58%) ze stymulatorem DDD uzyskano całkowite ustąpienie napadów migotania przedsionków tylko dzięki stymulacji. Chorzy ci cechowali się największym względnym udziałem "wagotonicznego migotania przedsionków", prawidłowym wymiarem lewego przedsionka (średnio 3,5 cm) i najmniejszą częstością współistnienia nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca. Pozostali badani, u których konieczne było leczenie antyarytmiczne z powodu występującego PAF po implantacji, charakteryzowali się mniejszym względnym udziałem "wagotonicznego migotania przedsionków", istotnie powiększonym lewym przedsionkiem (średnio 4,5 cm, p < 0,001) i znacząco większą częstością występowania niewydolności krążenia (p < 0,001). W populacji chorych z AAI, poddanych dodatkowej farmakoterapii, u 71% obserwowano zaburzenia przewodzenia A-V wymuszające zmianę rodzaju stymulacji AAI na DDD. Utrwalenie migotania przedsionków zarejestrowano u 1 osoby z rozrusznikiem AAI i aż u 16 ze stymulatorem DDD (p < 0,05). U tych 16 chorych odnotowano największą średnicę lewego przedsionka (średnio 5,0 cm) i znamiennie częstsze współistnienie nadciśnienia tętniczego (p < 0,025) i niewydolności serca (p < 0,001).
Wnioski: "Stymulacja fizjologiczna" (AAI, DDD) jest skuteczną metodą leczenia napadów migotania przedsionków w wybranej grupie chorych. Stymulacja AAI ma przewagę nad stymulacją DDD w profilaktyce PAF. Pacjenci obarczeni czynnikami sprzyjającymi nawrotom arytmii często wymagają stosowania leków antyarytmicznych po implantacji i w tej grupie osób stymulacja DDD jest prawdopodobnie bezpieczniejszą metodą leczenia.