Skuteczność podawanego dożylnie b -blokera w zapobieganiu nawrotom omdleń wazowagalnych - charakterystyka kliniczna populacji

Abstract

Wstęp: Skuteczność b-blokerów w prewencji omdleń neurokardiogennych, choć jest wysoka, bo oceniana na ok. 70%, nie daje 100-procentowej pewności powodzenia terapii. Dlatego konieczne jest opracowanie prostego, taniego i skutecznego algorytmu postępowania, na którym można by oprzeć prognozę dotyczącą długoterminowej skuteczności blokady receptorów b-adrenergicznych w prewencji omdleń wazowagalnych.
Cel pracy: Celem pracy było zdefiniowanie - ocenianej w teście „na ostro” - charakterystyki klinicznej populacji osób „wrażliwych” i „opornych” na podanie b-blokerów.
Materiał i metody: Badaniami objęto grupę 106 chorych (44 kobiety i 62 mężczyzn), w średnim wieku odpowiednio 35,7 ± 14,1 oraz 33,2 ± 16,7 lat, z co najmniej dwoma, w ciągu ostatnich 6 miesięcy, incydentami omdleń w wywiadzie, u których specyficzną przyczynę utrat przytomności określono na podstawie dodatniego wyniku testu pochyleniowego (TT, tilt test). Pionizacji dokonywano według protokołu westminsterskiego (60o/45 min), dodatkowo podjęzykowo podając, w przypadkach tego wymagających, 250 mg nitrogliceryny (NTG). Po uzyskaniu dodatniego wyniku badania przywracano pozycję poziomą, po czym dożylnie podawano 0,1 mg/kg m.c. propranololu. Następnie wykonywano kolejną pionizację, która była repliką fazy badania zakończonej wystąpieniem omdlenia. Leki b-adrenolityczne uznawano za skuteczne, jeżeli zostało spełnione jedno z dwóch kryteriów: ujemny wynik powtórnego TT (skuteczność pełna) lub wydłużenie czasu do wystąpienia omdlenia w odpowiedzi na zastosowanie powyższego leku (skuteczność częściowa). Typ obserwowanych reakcji układu sercowo-naczyniowego na TT definiowano na podstawie klasyfikacji ACC z 1996 roku.
Wyniki: Dożylne podanie propranololu zapobiegło powtórnemu wyzwoleniu reakcji wazowagalnej u 82/106 (77%) badanych chorych. U 45 pacjentów (55%) skuteczność leku oceniono jako pełną, natomiast u 37 (45%) uzyskany wynik spełniał kryteria tzw. skuteczności częściowej. Wykazano istotną statystycznie zależność między rezultatem TT a efektywnością zastosowanej blokady receptorów b-adrenergicznych (c² = 14,4; p = 0,01). Nie stwierdzono znamiennej statystycznie różnicy między klinicznym typem reakcji na TT a zdefiniowanymi rodzajami skuteczności terapeutycznej propranololu (c² = 8,7; p = 0,06). Także zastosowanie NTG nie miało istotnego wpływu na efektywność podawanego b-blokera (c² = 0,1; p = 0,7). Wysoce znamienną statystycznie zależność stwierdzono natomiast między skutecznością b-blokera a płcią badanych pacjentów (c² = 7,3; p = 0,006). Stosując analizę wieloczynnikową, oceniono istotność wpływu wyniku TT oraz płci badanych osób na skuteczność terapeutyczną zastosowanego b-blokera, jednak nie potwierdzono współdziałania badanych czynników (p = 0,3).
Wnioski: Skuteczność terapeutyczna stosowanego w teście „na ostro” b-blokera w istotny sposób zależy od płci oraz typu wyzwolonej reakcji wazowagalnej. Zapobieganie nawrotom omdleń neurokardiogennych za pomocą b-blokerów wydaje się postępowaniem preferowanym w odniesieniu do mężczyzn oraz osób obojga płci, u których omdlenia dokonują się w mechanizmie reakcji odpowiadającej klinicznemu obrazowi zespołu tachykardii postawno-ortostatycznej oraz odpowiedzi wazodepresyjnej. Zrównoważona częstość wyodrębnionych form skuteczności terapeutycznej podanego dożylnie b-blokera (pełnej i częściowej) oraz brak istotnej korelacji między nimi a typami reakcji wazowagalnej sugeruje nieprzydatność zdefiniowanych form efektywności w prognozowaniu wyników długoterminowego leczenia.