De sphygmologia... Doktorat Onufrego Dzianotta z 1836 roku i próba oceny jego wartości

Abstract

W pracy przeprowadzono analizę wartości pracy doktorskiej, pochodzącej z 1836 r., pod tytułem De Sphygmologia seu Doctrina de Pulsu, autorstwa krakowskiego lekarza Onufrego Dzianotta. Łaciński tekst przetłumaczono i poddano ocenie pod kątem przydatności w swojej epoce, walorów nowoczesności w obliczu realiów ówczesnej krakowskiej medycyny oraz zgodności zawartych treści z dzisiejszą wiedzą medyczną. W niniejszym opracowaniu zestawiono wybrane z dzieła Dzianotta informacje z historii sfygmologii, wiadomości o istocie pulsu oraz o zasadach praktycznego posługiwania się tym badaniem. Według autorów niniejszej pracy Dzianott dokonał nie tylko próby własnego spojrzenia na tę metodę diagnostyczną, ale przede wszystkim stworzył prawdziwe kompendium XIX-wiecznej wiedzy z zakresu sfygmologii. Zaprezentował wiele terminów medycznych dotyczących tętna, usiłując równocześnie przyporządkować poszczególnym obserwacjom różne jednostki chorobowe. Przeprowadził też ocenę nowego, bo wprowadzonego 2 lata wcześniej, pulsomierza, przyrządu wynalezionego przez Herrisona, francuskiego lekarza. Praca Dzianotta według dzisiejszych kryteriów naukowych zawiera kilka błędów merytorycznych i nie należy do najnowocześniejszych opracowań z tej dziedziny. Nie ustrzegła się także pewnego nieładu w nazewnictwie i posiada braki z zakresu logiki wywodu naukowego. Jest to jednak cenny dokument dziejowy o niewątpliwej wielkiej wartości historycznej dla polskiej medycyny i dokonanie na miarę tworzenia się zalążków rodzimej kardiologii w pierwszej połowie XIX wieku. Cenne informacje zawarte w tej pracy, a przede wszystkim możliwość zapoznania się na jej podstawie z pojmowaniem problemów kardiologicznych w owym czasie, sprawiają, że niekwestionowane pozytywy przeważają zdecydowanie nad pewnymi niedostatkami. Autorzy przypomnieli tę pracę, bowiem stanowi ona cząstkę dziedzictwa polskiej kardiologii, a z perspektywy minionych lat błędów popełnionych przez Dzianotta nie można oceniać inaczej jak tylko z wyrozumiałością. (Folia Cardiol. 2004; 11: 61–73)