Wstęp: W zawansowanych zaburzeniach przewodzenia przedsionkowo-komorowego dokonuje się implantacji na stałe stymulatorów serca VVI lub DDD/VDD. W Polsce ze względów ekonomicznych zastosowanie stymulacji dwujamowej jest zarezerwowane dla pacjentów aktywnych (niezależnie od wieku), z obecnym wstecznym przewodzeniem komorowo-przedsionkowym, z niewydolnością serca i rozpoznanym po wszczepieniu zespołem stymulatorowym. W pozostałych przypadkach, w zaawansowanych zaburzeniach przewodzenia przedsionkowo-komorowego wszczepia się rozruszniki typu VVI. Nadal poszukuje się pewnych kryteriów pozwalających na dokonanie pełnej i trafnej kwalifikacji do wszczepienia określonego rodzaju rozrusznika serca. Od początku lat 80. XX wieku prowadzi się badania nad wydzielaniem przedsionkowego peptydu natiuretycznego (ANP) przez przedsionki serca. Wydaje się, że oznaczanie ANP we krwi jest użyteczną metodą w kwalifikacji pacjentów do określonego typu stymulacji oraz oceny zachowania się układu krążenia po wszczepieniu stymulatora serca na stałe.
Materiał i metody: Badania przeprowadzono łącznie u 55 osób, w tym u 40 pacjentów z zaburzeniami przewodzenia przedsionkowo-komorowego II i III stopnia. Grupę I stanowiło 20 pacjentów w wieku 71–90 lat (śr. 77,55 ± 5,93 roku), którym z powodu zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego wszczepiono na stałe układ stymulujący VVI. Grupa II obejmowała 20 chorych w wieku 49-81 lat (śr. 68,90 ± 11,90 roku), którym z powodu tego samego schorzenia wiodącego wszczepiono stymulator DDD lub VDD. Grupę III (porównawczą) stanowiło 15 zdrowych ochotników w wieku 58-80 lat (śr. 72,67 ± 2,78 roku). Stężenie ANP we krwi oznaczano metodą radioimmunologiczną, a czynność hemodynamiczną lewego przedsionka określano w echokardiograficznym badaniu przezklatkowym. Badania wykonywano przed wszczepieniem stymulatora serca na stałe, 7. dnia po zabiegu oraz 30. dnia po implantacji.
Wyniki: U pacjentów grupy I stężenie ANP we krwi w 7. dobie po wszczepieniu zmniejszyło się znamiennie z 168,01 ± 81,95 pg/ml do 118,04 ± 61,09 pg/ml (p < 0,01). W 30. dobie wynosiło 121,40 ± 71,90 pg/ml. W grupie II stężenie ANP we krwi w 7. dobie po wszczepieniu zmniejszyło się istotnie z 134,89 ± 83,11 pg/ml do 104,96 ± 57,09 pg/ml (p < 0,01). W 30. dobie wynosiło 110,82 ± 53,32 pg/ml. Po wszczepieniu stymulatora wymiar maksymalny lewego przedsionka w grupie I obniżył się znamiennie (p < 0,05) z 42,95 ± 4,75 mm do wartości 40,75 ± 3,97 mm w 7. dobie oraz wysoce istotnie (p < 0,01) do wartości 39,60 ± 4,13 mm w 30. dobie. W grupie II obniżył się z 37,55 ± 7,07 mm do wartości 37,25 ± 6,17 mm w 7. dobie oraz podwyższył do 37,70 ± 6,35 mm w 30. dobie. Różnice te nie były istotne. Wymiar minimalny obniżył się w grupie I z 32,40 ± 5,63 mm do wartości 31,35 ± 4,36 mm w 7. dobie (różnica nieistotna statystycznie) oraz do wartości 29,40 ± 5,53 mm w 30. dobie (różnica istotna statystycznie; p < 0,05). W grupie II obniżył się z 29,05 ± 6,29 mm do 27,70 ± 5,33 mm w 7. dobie oraz do wartości 27,00 ± 5,95 mm w 30. dobie. Różnice te nie były istotne statystycznie. U pacjentów grupy I w 7. dobie frakcja całkowita lewego przedsionka wynosiła 22,80 ± 7,17% i nie różniła się znamiennie (p > 0,05) od wartości przed wszczepieniem (24,50 ± 6,59%). W 30. dobie wynosiła 25,95 ± 8,74% i nie różniła się istotnie (p > 0,05) od wartości przed wszczepieniem. W grupie II w 7. dobie frakcja całkowita lewego przedsionka wynosiła 25,05 ± 8,23% i nie różniła się znamiennie (p > 0,05) od wartości przed wszczepieniem (22,95 ± 7,47%). W 30. dobie wynosiła 28,05 ± 9,06% i była wysoce znamiennie wyższa (p < 0,01) od wartości przed wszczepieniem, jak i istotnie (p < 0,05) wyższa od wartości zanotowanej w 7. dobie.
Wnioski: Stężenie ANP we krwi jest wyższe u pacjentów z zaawansowanymi zaburzeniami przewodzenia przedsionkowo-komorowego niż w grupie kontrolnej. U chorych po wszczepieniu stymulatora serca na stałe z powodu zaawansowanych zaburzeń przewodzenia przedsionkowo- komorowego stężenie ANP we krwi obwodowej obniża się. Po wszczepieniu stymulatora serca na stałe z powodu zaawansowanych zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego poprawia się frakcja całkowita lewego przedsionka w grupie osób z wszczepionym na stałe stymulatorem fizjologicznym DDD/VDD. (Folia Cardiol. 2004; 11: 649-660)