Wstęp: Nagła śmierć sercowa (SCD) jest przyczyną co 3. zgonu u kobiet z chorobą niedokrwienną serca w średnim wieku. U 12% kobiet SCD jest pierwszym objawem choroby wieńcowej. Celem pracy była ocena występowania czynników ryzyka SCD (poziom rekomendacji I i IIa Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego) u kobiet z zaawansowaną chorobą niedokrwienną serca, a także określenie wpływu wieku i menopauzy u badanych kobiet na występowanie ocenianych czynników ryzyka SCD. Analizowano również parametry kliniczne, wskazujące na zwiększone ryzyko SCD u badanych kobiet.
Materiał i metody: Badaniami objęto 107 kolejnych kobiet w wieku 34-79 lat (śr. 57,18 ± 9,55 roku). Wyróżniono trzy grupy chorych: grupa I - 30 kobiet w wieku 34-53 lat (śr. 46,29 ± 5,16 roku), regularnie miesiączkujących, u których stężenie FSH wynosiło poniżej 30 IU/l; grupa II - 33 kobiety w wieku 48-55 lat (śr. 52,70 ± 2,13 roku), w okresie pomenopauzalnym, czyli przynajmniej 12 miesięcy od ostatniej miesiączki, u których stężenie FSH wynosiło powyżej 30 IU/l; grupa III - 44 kobiety w wieku 56-79 lat (śr. 66,48 ± 4,93 roku), w okresie pomenopauzalnym. Szczegółową analizą objęto następujące czynniki ryzyka SCD: upośledzenie kurczliwości lewej komory, powiększenie lewej komory, obecność nasilonych komorowych zaburzeń rytmu serca, obniżona zmienność rytmu zatokowego, szybka średnia 24-godzinna częstość rytmu zatokowego. W celu oceny parametrów klinicznych (dane z wywiadu i badań dodatkowych) wskazujących na zwiększone ryzyko SCD wyodrębniono podgrupę kobiet z istotnie zwiększonym ryzykiem SCD (podgrupa R; n = 19). Do podgrupy tej zaliczono pacjentki, u których stwierdzono występowanie co najmniej 3 z analizowanych 5 czynników ryzyka SCD.
Wyniki: Przynajmniej 1 czynnik ryzyka SCD stwierdzono u 61% kobiet. Obniżoną frakcję wyrzutową lewej komory wykazano u 19,63% kobiet, powiększenie lewej komory - u 19,63%, nasilone komorowe zaburzenia rytmu - u 31,78%, obniżoną zmienność rytmu zatokowego - u 12,15%, a przyspieszoną średnią 24-godzinną częstość rytmu zatokowego - u 32,71% pacjentek. U badanych kobiet zagrożenie SCD wzrastało z wiekiem. Liczba czynników ryzyka SCD u kobiet po menopauzie do 55 rż. była istotnie większa niż u kobiet przed menopauzą, a liczba czynników ryzyka SCD u kobiet po menopauzie powyżej 55 rż. była znamiennie większa niż u kobiet po menopauzie do 55 rż. Wykorzystując wieloczynnikową regresję logistyczną, przeanalizowano parametry kliniczne (dane z wywiadu i badań dodatkowych) wskazujące na istotnie zwiększone ryzyko SCD. Stwierdzono, że najważniejszym parametrem klinicznym, wskazującym na znamiennie zwiększone ryzyko SCD, jest przebyty zawał serca z załamkiem Q, a drugim z kolei - powiększenie lewego przedsionka serca, wykazane w badaniu echokardiograficznym. Powiększenie to towarzyszyło bardziej zaawansowanemu stadium choroby niedokrwiennej serca.
Wnioski: Czynniki ryzyka nagłej śmierci sercowej występowały u 61% kobiet z chorobą niedokrwienną serca. Ich liczba zwiększała się wraz z wiekiem chorych i była istotnie większa u pacjentek po menopauzie w porównaniu z kobietami miesiączkującymi. Analizowane czynniki ryzyka nagłej śmierci sercowej występowały najczęściej u kobiet po przebytym zawale serca z załamkiem Q.