Wstęp: Dane z ostatnich lat świadczą o występowaniu epidemii niewydolności serca (HF). Mimo istotnego postępu w diagnostyce i leczeniu rokowanie w przypadku rozpoznania tej choroby jest bardzo niekorzystne. Celem niniejszej pracy była ocena wpływu kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej chorych z HF na tolerancję wysiłku i jakość życia.
Materiał i metody: Zbadano 61 pacjentów z HF (54 mężczyzn, 7 kobiet) w wieku 60,3 ± 9,9 roku, w klasie II-III wg NYHA z frakcją wyrzutową lewej komory mniejszą lub równą 40%. Czterdziestu trzech pacjentów (REHAB) poddano 3-tygodniowemu programowi ambulatoryjnej rehabilitacji kardiologicznej; 18 chorych (NREHAB) odmówiło wzięcia udziału w programie. Pacjenci z grupy REHAB kontynuowali program rehabilitacji ruchowej w warunkach domowych przez 9 tygodni. Maksymalny test wysiłkowy przeprowadzono przed rozpoczęciem programu, po 3 tygodniach i po jego zakończeniu. Jakość życia mierzono na początku badania i pod koniec obserwacji.
Wyniki: Czas wysiłku wzrósł istotnie w grupie REHAB z 521 ± 189 s przed włączeniem do programu do 657 ± 208 s po treningu nadzorowanym (p < 0,05). Po ćwiczeniach domowych czas trwania wysiłku wzrósł do 685 ± 232 s (NS). Produkt podwójny przy obciążeniu 50 W zmniejszył się z 13 517 ± 3104 do 12 029 ± 3110 (p < 0,001), jednak nie uległ dalszej znamiennej redukcji po ćwiczeniach domowych i wynosił 11 683 ± 2795 (NS), co stanowiło wartość mniejszą od wyjściowej (p < 0,001). Tętno spoczynkowe zmniejszyło się istotnie z 74,4 ± 12,7/min do 69,1 ± 11,3/min po treningu kontrolowanym (p < 0,01). Akcja serca w spoczynku po treningu domowym była niższa, ale nieistotnie statystycznie w porównaniu z tętnem na początku programu i wynosiła 70,3 ± 13,2/min (p = 0,051). Ciśnienie skurczowe w spoczynku zmniejszyło się z 117,2 ± 14,2 mm Hg na początku programu do 111,4 ± 15,2 mm Hg po rehabilitacji nadzorowanej (p < 0,01) i uległo dalszej znamiennej redukcji do 106,4 ± 14,8 mm Hg po rehabilitacji domowej (p < 0,05). Poprawiła się jakość życia.
Wnioski: Po 12 tygodniach ambulatoryjnej i domowej rehabilitacji kardiologicznej wykazano istotne korzystne zmiany adaptacyjne układu krążenia do wysiłku i poprawę jakości życia u pacjentów z niewydolnością serca. Trening fizyczny w warunkach ambulatoryjnych poprawił wydolność fizyczną, a kontynuacja ćwiczeń w domu była wystarczająca do podtrzymania niektórych korzyści uzyskanych podczas treningu nadzorowanego.