Genetyka i onkologia (część 2.). Podstawy medycyny personalizowanej w leczeniu raka piersi i raka jajnika
Streszczenie
Indywidualizacja postępowania medycznego oparta na markerach prognostycznych i predykcyjnych (medycyna personalizowana) pozwala na personalizację profilaktyki i zoptymalizowanie leczenia poprzez zwiększenie jego skuteczności i zminimalizowanie działań niepożądanych. W przypadku raka piersi podstawą doboru terapii pozostaje ocena histopatologiczna i immunohistochemiczna z analizą ekspresji receptora dla estrogenów (estrogen receptor – ER), ekspresji receptora dla progesteronu (progesterone receptor – PgR) oraz nadekspresji receptora ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu (human epidermal growth factor receptor 2 – HER2) lub amplifikacji genu dla receptorowej kinazy tyrozynowej erbB-2 (ERBB2 aka HER2). Funkcję dodatkową, ułatwiającą podjęcie decyzji co do zastosowania lub rezygnacji z chemioterapii w przypadkach wczesnego raka piersi, mogą pełnić także panele oceniające ekspresję genów w obrębie tDNA (tumor DNA, tj. DNA wyizolowane z komórek guza) oraz badanie stężenia uPA (urokinazowy aktywator plazminogenu) i PAI-1 (inhibitor aktywatora plazminogenu typu 1) w komórkach guza. Coraz większe nadzieje pokłada się w nowych terapeutykach celowanych, jak: inhibitory CDK4/6 (kinaz 4 i 6 zależnych od cyklin), inhibitory mTOR (ssaczego celu rapamycyny), inhibitory polimerazy poli(ADP-rybozy) (PARP) czy inhibitory PI3K (fosfatydyloinozytolo-4,5-bisfosforan 3-kinaz). W przypadku raka jajnika, dobór leczenia opiera się na ocenie typu histopatologicznego, stopnia złośliwości, klasyfikacji FIGO oraz platynowrażliwości guza. Zwraca jednak uwagę coraz szersze zastosowanie inhibitorów PARP i inhibitorów angiogenezy. W kontekście medycyny personalizowanej obu nowotworów, ważnym elementem pozostaje także indywidualizacja zaleceń profilaktyczno-terapeutycznych u nosicieli mutacji germinalnych związanych z zespołami dziedzicznych predyspozycji do nowotworów.
Słowa kluczowe: medycyna personalizowanarak piersirak jajnikatesty predykcyjnetesty prognostycznemutacje germinalne
Referencje
- Sąsiadek M, Łaczmańska I, Maciejczyk A, et al. Fundamentals of personalised medicine in genetic testing-based oncology. NOWOTWORY J Oncol. 2020; 70(4): 144–149.
- Cardoso F, Kyriakides S, Ohno S, et al. ESMO Guidelines Committee. Electronic address: clinicalguidelines@esmo.org. Early breast cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up†. Ann Oncol. 2019; 30(8): 1194–1220.
- Duffy MJ, Harbeck N, Nap M, et al. Clinical use of biomarkers in breast cancer: Updated guidelines from the European Group on Tumor Markers (EGTM). Eur J Cancer. 2017; 75: 284–298.
- Cardoso F, Senkus E, Costa A, et al. 4th ESO-ESMO International Consensus Guidelines for Advanced Breast Cancer (ABC 4)†. Ann Oncol. 2018; 29(8): 1634–1657.
- André F, Ciruelos E, Rubovszky G, et al. SOLAR-1 Study Group. Alpelisib for -Mutated, Hormone Receptor-Positive Advanced Breast Cancer. N Engl J Med. 2019; 380(20): 1929–1940.
- Low SK, Zembutsu H, Nakamura Y. Breast cancer: The translation of big genomic data to cancer precision medicine. Cancer Sci. 2018; 109(3): 497–506.
- Ross JS, Gay LM. Comprehensive genomic sequencing and the molecular profiles of clinically advanced breast cancer. Pathology. 2017; 49(2): 120–132.
- Paluch-Shimon S, Cardoso F, Sessa C, et al. ESMO Guidelines Committee. Prevention and screening in BRCA mutation carriers and other breast/ovarian hereditary cancer syndromes: ESMO Clinical Practice Guidelines for cancer prevention and screening. Ann Oncol. 2016; 27(suppl 5): v103–v110.
- Tung N, Lin NU, Kidd J, et al. Frequency of Germline Mutations in 25 Cancer Susceptibility Genes in a Sequential Series of Patients With Breast Cancer. J Clin Oncol. 2016; 34(13): 1460–1468.
- Kowalik A, Siołek M, Kopczyński J, et al. BRCA1 founder mutations and beyond in the Polish population: A single-institution BRCA1/2 next-generation sequencing study. PLoS One. 2018; 13(7): e0201086.
- Petrucelli N, Daly MB, Pal T. BRCA1- and BRCA2-Associated Hereditary Breast and Ovarian Cancer. 1998 Sep 4 [Updated 2016 Dec 15]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Li MM, Datto M, Duncavage EJ, et al. Standards and Guidelines for the Interpretation and Reporting of Sequence Variants in Cancer: A Joint Consensus Recommendation of the Association for Molecular Pathology, American Society of Clinical Oncology, and College of American Pathologists. J Mol Diagn. 2017; 19(1): 4–23.
- Antoniou AC, Casadei S, Heikkinen T, et al. Breast-cancer risk in families with mutations in PALB2. N Engl J Med. 2014; 371(6): 497–506.
- Schneider K, Zelley K, Nichols KE, et al. Li-Fraumeni Syndrome. 1999 Jan 19 [Updated 2019 Nov 21]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Eng C. PTEN Hamartoma Tumor Syndrome. 2001 Nov 29 [Updated 2016 Jun 2]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Thompson D, Duedal S, Kirner J, et al. Cancer risks and mortality in heterozygous ATM mutation carriers. J Natl Cancer Inst. 2005; 97(11): 813–822.
- Kaurah P, Huntsman DG. Hereditary Diffuse Gastric Cancer. 2002 Nov 4 [Updated 2018 Mar 22]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Stjepanovic N, Moreira L, Carneiro F, et al. ESMO Guidelines Committee. Electronic address: clinicalguidelines@esmo.org. Hereditary gastrointestinal cancers: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up†. Ann Oncol. 2019; 30(10): 1558–1571.
- McGarrity TJ, Amos CI, Baker MJ. Peutz-Jeghers Syndrome. 2001 Feb 23 [Updated 2016 Jul 14]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Ledermann JA, Raja FA, Fotopoulou C, et al. ESMO Guidelines Working Group. Newly diagnosed and relapsed epithelial ovarian carcinoma: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol. 2013; 24 Suppl 6: vi24–vi32.
- Walsh T, Casadei S, Lee MK, et al. Mutations in 12 genes for inherited ovarian, fallopian tube, and peritoneal carcinoma identified by massively parallel sequencing. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011; 108(44): 18032–18037.
- Kohlmann W, Gruber SB. Lynch Syndrome. 2004 Feb 5 [Updated 2018 Apr 12]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al. ed. GeneReviews® [Internet]. University of Washington, Seattle 1993-2020.
- Suszynska M, Ratajska M, Kozlowski P. BRIP1, RAD51C, and RAD51D mutations are associated with high susceptibility to ovarian cancer: mutation prevalence and precise risk estimates based on a pooled analysis of ~30,000 cases. J Ovarian Res. 2020; 13(1): 50.
