Ochrona i własność wyników badań
Streszczenie
Wprowadzenie. Celem artykułu jest przedstawienie zasad dotyczących ochrony i własności wynikow badań naukowych i prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wynikami, w tym wynikow będących rezultatem wieloośrodkowych przedsięwzięć badawczych.
Materiał i metody. Podstawę analizy stanowi identyfikacja rodzajow wynikow badań w dziedzinie medycyny oraz ogolne przepisy z zakresu prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskiego, patentowego i prawa nieuczciwej konkurencji. Analiza uwzględnia także regulacje przewidujące postanowienia, ktore dotyczą własności i komercjalizacji wynikow działalności badawczo-rozwojowej na uczelniach oraz są rezultatem programow i projektow badawczych, badań sponsorowanych oraz badań klinicznych.
Wyniki. Brak ochrony wynikow badań prawami własności intelektualnej, ich zrożnicowany charakter, jak rownież potencjalny konflikt interesow w zakresie korzystania z wynikow mających jednocześnie wartość naukową i rynkową, w praktyce może rodzić problemy co do tego, komu przysługują prawa, oraz zasad wykorzystywania i upubliczniania danych z badań naukowych. Konfliktowe sytuacje mogą pojawić się na styku interesow rożnych podmiotow zaangażowanych w prowadzenie i finansowanie badań (badaczy, ośrodkow badawczych, sponsorow).
Wnioski. Efektywne zarządzanie wynikami badań naukowych i prac rozwojowych wymaga identyfikacji właściwego reżimu (ustawowego, projektowego i umownego), w ramach ktorego te wyniki zostały uzyskane i są wykorzystywane. Obowiązujące zasady nabycia praw tylko w pewnym zakresie mogą być modyfikowane umownie. Natomiast – co jest stanowczo rekomendowane – powinny być uzupełniane szczegołowymi postanowieniami umownymi, ktore określają zasady podziału własności wynikow, prawa i obowiązki podmiotow prowadzących badania oraz kwestie poufności wynikow i ograniczeń ich ujawniania bez zgody wspołuprawnionych i/lub podmiotow finansujących badania.
Słowa kluczowe: ochrona wyników badańwłasności wyników badańbadania wspólnebadania klinicznepoufność wyników badań
Referencje
- Kasprzycki D. Ochrona wyników badań naukowych. In: Adamczak A. ed. Ochrona, wyczerpanie i korzystanie z praw własności intelektualnej, z uwzględnieniem prawa i orzecznictwa unijnego oraz praktyki EPO, Wynalazczość i ochrona własności intelektualnej. Nr 37. 2013: 19.
- Wyraźne wyłączenie idei, odkryć, metod, danych statystycznych zawierają zarówno regulacje międzynarodowe, jak i krajowe przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r., t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1231, z 2020 r. poz. 288., a w zakresie twórczości wynalazczej – ustawy Prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000 r. t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1010, 1649.
- Dz. U. z 2019 r. poz. 1010, 1649.
- Wniosek-Rozporządzenie Rady ustanawiające program badawczo-szkoleniowy Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej na lata 2021–2025 uzupełniający program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa”, COM/2018/437 final - 2018/0226 (NLE).
- Art. 153-158 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 85, 374, 695, 875 oraz ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych, t.j.Dz. U. z 2019 r.poz. 1350, 2227, z 2020 r. poz. 284.
- Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1384 oraz ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1770, 2020, z 2020 r. poz. 284, 695.
- Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.
- Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 maja 2012 r., Dz. U. z 2012 r. poz. 489.
- Bakalarz T. Ochrona wyników badań naukowych. Przegląd Prawa Gospodarczego. 2011(6): 35.
- Swatyniec Ł. Umowy w badaniach klinicznych, komentarz praktyczny. LEX.
