Czwarty tegoroczny numer „Forum Nefrologicznego”, który właśnie oddajemy w ręce Czytelników ma zdecydowanie nietypową zawartość. Stało się tak dlatego, iż postanowiliśmy w całości wydrukować materiały opracowane przez Grupę Roboczą powołaną do życia przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego dotyczące zasad żywienia w przewlekłej chorobie nerek. Na czele tej grupy stała prof. Sylwia Małgorzewicz — kierownik Zakładu Żywienia Klinicznego w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Poza czterema osobami reprezentującymi ten Zespół w przygotowaniu wspomnianego materiału brały udział trzy osoby z Katedry i Kliniki Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych GUMed, a także reprezentanci szczecińskiego (prof. Kazimierz Ciechanowski) oraz krakowskiego ośrodka nefrologicznego (dr hab. Katarzyna Krzanowska oraz dr hab. Marcin Krzanowski). Wspomniany Zespół został znakomicie wzmocniony poprzez udział w Grupie Roboczej dr hab. Lucyny Kozłowskiej z Katedry Dietetyki Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Warto w tym miejscu wspomnieć, że dr hab. L. Kozłowska już wcześniej wspierała swoją wiedzą i doświadczeniem zespoły opracowujące podobne zalecenia i rekomendacje.

Aby zachęcić szeroką rzeszę Czytelników do sięgania po omawiane zalecenia, pozwolę sobie zacytować kilka stwierdzeń, które znalazły się w opracowanym przez piszącego te słowa wprowadzeniu do całości materiału.

„Zasady dotyczące oceny stanu odżywienia oraz rozpoznawania i leczenia jego zaburzeń zostały zaadaptowane do warunków polskich. Po przedstawieniu podstawowych zaburzeń metabolicznych występujących u chorych z przewlekłą chorobą nerek szczegółowo zaprezentowano zasady żywienia w okresie leczenia zachowawczego oraz rolę diety z ograniczoną zawartością białka w prewencji postępu utraty funkcji nerek. Wprawdzie przy ogólnej dostępności leczenia nerkozastępczego w naszym kraju można się zastanawiać, czy taka terapia ma rację bytu, trzeba jednak pamiętać, że w Polsce — tak jak w wielu rozwiniętych krajach świata — rośnie liczba chorych z przewlekłą chorobą nerek w wieku podeszłym. Część z nich może się z różnych powodów nie kwalifikować do terapii nerkozastępczej lub po prostu nie chcieć się jej poddać. U takich chorych terapia zachowawcza, obejmująca odpowiednie zalecenia dietetyczne, jest niewątpliwie rodzajem leczenia z wyboru. W kolejnych rozdziałach omówiono zasady żywienia osób leczonych przy zastosowaniu dwóch podstawowych form dializy, to znaczy dializy otrzewnowej oraz powtarzanej hemodializy. Osobne rozważania poświęcono hiperfosfatemii oraz sposobom jej zapobiegania oraz leczenia za pomocą odpowiedniej diety. Cele postępowania dietetycznego u pacjentów po przeszczepieniu nerki ukazują, że dieta u tych pozornie zdrowych osób powinna być zróżnicowana i dobrana adekwatnie nie tylko do ich stanu odżywienia, ale także do stopnia wydolności przeszczepionej nerki. Na koniec przedstawiono dane dotyczące zapotrzebowania na witaminy oraz mikroelementy u chorych znajdujących się w różnych stadiach PChN”.

Aby wskazać wszystkie grupy zawodowe, które w zaleceniach powinny znaleźć wskazówki do wykorzystania w swojej codziennej praktyce, raz jeszcze pozwolę sobie na powtórkę stwierdzenia zawartego we Wprowadzeniu:

„Oddawany w ręce Czytelników materiał zawiera zarówno przegląd aktualnej wiedzy na temat żywienia, jak i praktyczne wskazówki w tym zakresie. Opracowanie jest przeznaczone dla szerokiego kręgu odbiorców, w skład którego wchodzą nefrolodzy, transplantolodzy, dietetycy, a także pielęgniarki nefrologiczne. Oznacza to, że powinien się z nim zapoznać i je wykorzystać cały zespól sprawujący holistyczną opiekę nad pacjentami z przewlekłą chorobą nerek”.

Poza omówionymi zaleceniami w obecnym numerze znalazło się miejsce na jeden artykuł edukacyjno-poglądowy dotyczący podłoża genetycznego oraz diagnostyki nefropatii IgA. Warto przypomnieć, że rzecz dotyczy najczęściej spotykanej glomerulopatii w populacji osób dorosłych. Natomiast swoistą rekomendacją jest fakt, iż artykuł został opracowany przez ośrodek zabrzański, kierowany przez znakomitego znawcę zagadnień genetycznych w szeroko pojętej nefrologii — profesora Władysława Grzeszczaka. Zamieszczamy także ogromnie ciekawy opis przypadku klinicznego, w którym znawcy zagadnienia z warszawskiego ośrodka nefrologiczno-transplantologicznego przedstawili losy chorego po przeszczepie wątroby, u którego stwierdzono nasilenie się białkomoczu, zależne od istniejącej już przed przeszczepieniem nefropatii IgA. Autorzy tej publikacji wskazują, iż biopsja nerki jest bezpieczną procedurą diagnostyczną u osoby po przeszczepieniu wątroby. Jednocześnie podkreślają dużą skuteczność farmakologicznej nefroprotekcji u prezentowanego pacjenta.

Na zakończenie numeru jak zwykle prezentujemy sylwetkę Członka Honorowego PTN. Tym razem rzecz dotyczy jednego z pionierów polskiej nefrologii — prof. Franciszka Kokota. Jak wiadomo, prof. Kokot jest nie tylko twórcą katowickiej szkoły nefrologii i nadciśnienia tętniczego, ale także osobą, która odegrała ogromną rolę w rozwoju polskiej i europejskiej nefrologii. Wystarczy także wspomnieć, że jest on inicjatorem i jednym z twórców Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.

Prof. Bolesław Rutkowski