Multimedialna platforma wiedzy medycznej Internetowa Księgarnia Medyczna Kalendarium Konferencji
Polski Przegląd Neurologiczny
MENU
Na skróty Zdeponuj artykuł Wytyczne dla autorów Ahead of print Recenzenci 2022

dostęp otwarty

Tom 15, Nr 2 (2019)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2019-08-05
Pokaż PDF Pobierz plik PDF
Pobierz cytowanie

Piorunujący ból głowy — etiologia, diagnostyka, leczenie

Magdalena Hellmann1, Piotr Rychlik2, Mariusz Siemiński2
DOI: 10.5603/PPN.2019.0016
·
Pol. Przegl. Neurol 2019;15(2):71-87.
Afiliacje
  1. Klinika Neurologii Dorosłych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
  2. Katedra i Klinika Medycyny Ratunkowej, Gdański Uniwersytet Medyczny

dostęp otwarty

Tom 15, Nr 2 (2019)
Artykuły przeglądowe
Opublikowany online: 2019-08-05

Streszczenie

Określenie „piorunujący ból głowy”, pierwszy raz użyte w 1986 roku, jest obecnie szeroko stosowane, szczególnie
w warunkach oddziałów ratunkowych, w celu opisania bólu głowy o różnej etiologii. Przez pacjentów ból ten określany
jest jako najsilniejszy w życiu, przypominający uderzenie pioruna albo silny uraz. Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją
bólów głowy opublikowaną przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bólów Głowy (IHS, International Headache
Society) — International Classification of Headache Disorders 3rd edition (ICHD-3), pierwotnym piorunującym bólem
głowy nazywa się silny ból głowy trwający powyżej 5 minut o nagłym początku osiągającym maksymalne nasilenie
w czasie krótszym niż 1 minuta. Chorzy zgłaszający się do Oddziału Ratunkowego z piorunującym bólem głowy powinni
być traktowani jako pacjenci w stanie zagrożenia życia z powodu możliwej etiologii piorunującego bólu głowy jaką
może być: krwawienie podpajęczynówkowe, odwracalny skurcz naczyń mózgowych, zakrzepica naczyń żylnych mózgu
i inne. Po wnikliwej diagnostyce możliwe jest rozpoznanie pierwotnego piorunującego bólu głowy, które powinno być
jednak rozpoznaniem z wykluczenia.

Streszczenie

Określenie „piorunujący ból głowy”, pierwszy raz użyte w 1986 roku, jest obecnie szeroko stosowane, szczególnie
w warunkach oddziałów ratunkowych, w celu opisania bólu głowy o różnej etiologii. Przez pacjentów ból ten określany
jest jako najsilniejszy w życiu, przypominający uderzenie pioruna albo silny uraz. Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją
bólów głowy opublikowaną przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bólów Głowy (IHS, International Headache
Society) — International Classification of Headache Disorders 3rd edition (ICHD-3), pierwotnym piorunującym bólem
głowy nazywa się silny ból głowy trwający powyżej 5 minut o nagłym początku osiągającym maksymalne nasilenie
w czasie krótszym niż 1 minuta. Chorzy zgłaszający się do Oddziału Ratunkowego z piorunującym bólem głowy powinni
być traktowani jako pacjenci w stanie zagrożenia życia z powodu możliwej etiologii piorunującego bólu głowy jaką
może być: krwawienie podpajęczynówkowe, odwracalny skurcz naczyń mózgowych, zakrzepica naczyń żylnych mózgu
i inne. Po wnikliwej diagnostyce możliwe jest rozpoznanie pierwotnego piorunującego bólu głowy, które powinno być
jednak rozpoznaniem z wykluczenia.

Pełny tekst:

Pokaż PDF Pobierz plik PDF
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

piorunujący ból głowy, krwawienie podpajęczynówkowe, diagnostyka

Informacje o artykule
Tytuł

Piorunujący ból głowy — etiologia, diagnostyka, leczenie

Czasopismo

Polski Przegląd Neurologiczny

Numer

Tom 15, Nr 2 (2019)

Typ artykułu

Artykuł przeglądowy

Strony

71-87

Opublikowany online

2019-08-05

Wyświetlenia strony

1519

Wyświetlenia/pobrania artykułu

6875

DOI

10.5603/PPN.2019.0016

Rekord bibliograficzny

Pol. Przegl. Neurol 2019;15(2):71-87.

Słowa kluczowe

piorunujący ból głowy
krwawienie podpajęczynówkowe
diagnostyka

Autorzy

Magdalena Hellmann
Piotr Rychlik
Mariusz Siemiński

Referencje (54)
  1. Day JW, Raskin NH. Thunderclap headache: symptom of unruptured cerebral aneurysm. Lancet. 1986; 2(8518): 1247–1248.
    PubMed
  2. Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition. Cephalalgia. 2018; 38: 1–211.
  3. Landtblom AM, Fridriksson S, Boivie J, et al. Sudden onset headache: a prospective study of features, incidence and causes. Cephalalgia. 2002; 22(5): 354–360.
    CrossRefPubMed
  4. Ducros A, Bousser MG. Thunderclap headache. BMJ. 2013; 346: e8557.
    CrossRefPubMed
  5. Edvinsson L, Goadsby PJ. Neuropeptides in the cerebral circulation: relevance to headache. Cephalalgia. 1995; 15(4): 272–276.
    CrossRefPubMed
  6. Edvinsson L, Gulbenkian S, Barroso CP, et al. Innervation of the human middle meningeal artery: immunohistochemistry, ultrastructure, and role of endothelium for vasomotility. Peptides. 1998; 19(7): 1213–1225.
    PubMed
  7. Matharu MS, Schwedt TJ, Dodick DW, et al. Thunderclap headache. Lancet Neurol. 2006; 5(7): 621–631.
    CrossRefPubMed
  8. Endo S, Suzuki J. Experimental cerebral vasospasm after subarachnoid hemorrhage. Participation of adrenergic nerves in cerebral vessel wall. Stroke. 1979; 10(6): 703–711.
    PubMed
  9. Schwedt T. Thunderclap Headache. CONTINUUM: Lifelong Learning in Neurology. 2015; 21: 1058–1071.
    CrossRef
  10. Perry JJ, Stiell IG, Sivilotti MLA, et al. Sensitivity of computed tomography performed within six hours of onset of headache for diagnosis of subarachnoid haemorrhage: prospective cohort study. BMJ. 2011; 343: d4277.
    CrossRefPubMed
  11. Backes D, Rinkel GJE, Kemperman H, et al. Time-dependent test characteristics of head computed tomography in patients suspected of nontraumatic subarachnoid hemorrhage. Stroke. 2012; 43(8): 2115–2119.
    CrossRefPubMed
  12. van Gijn J, van Dongen KJ. The time course of aneurysmal haemorrhage on computed tomograms. Neuroradiology. 1982; 23(3): 153–156.
    PubMed
  13. Wood MJ, Dimeski G, Nowitzke AM. CSF spectrophotometry in the diagnosis and exclusion of spontaneous subarachnoid haemorrhage. J Clin Neurosci. 2005; 12(2): 142–146.
    CrossRefPubMed
  14. Chochoł P, Fiszer U. Ocena parametrów płynu mózgowo-rdzeniowego w diagnostyce chorób neurologicznych. Postępy Nauk Medycznych. 2013; 26: 720–725.
  15. Noguchi K, Ogawa T, Inugami A, et al. Acute subarachnoid hemorrhage: MR imaging with fluid-attenuated inversion recovery pulse sequences. Radiology. 1995; 196(3): 773–777.
    CrossRef
  16. Shimoda M, Hoshikawa K, Shiramizu H, et al. Problems with diagnosis by fluid-attenuated inversion recovery magnetic resonance imaging in patients with acute aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Neurol Med Chir (Tokyo). 2010; 50(7): 530–537.
    CrossRefPubMed
  17. Mortimer AM, Bradley MD, Stoodley NG, et al. Thunderclap headache: diagnostic considerations and neuroimaging features. Clin Radiol. 2013; 68(3): e101–e113.
    CrossRefPubMed
  18. Mitchell P, Wilkinson ID, Hoggard N, et al. Detection of subarachnoid haemorrhage with magnetic resonance imaging. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2001; 70(2): 205–211.
    CrossRefPubMed
  19. Ducros A, Wolff V. The Typical Thunderclap Headache of Reversible Cerebral Vasoconstriction Syndrome and its Various Triggers. Headache. 2016; 56(4): 657–673.
    CrossRefPubMed
  20. Calabrese LH, Dodick DW, Schwedt TJ, et al. Narrative review: reversible cerebral vasoconstriction syndromes. Ann Intern Med. 2007; 146(1): 34–44.
    CrossRefPubMed
  21. Cappelen-Smith C, Calic Z, Cordato D. Reversible Cerebral Vasoconstriction Syndrome: Recognition and Treatment. Curr Treat Options Neurol. 2017; 19(6): 21.
    CrossRefPubMed
  22. Yeh YC, Fuh JL, Chen SP, et al. Clinical features, imaging findings and outcomes of headache associated with sexual activity. Cephalalgia. 2010; 30(11): 1329–1335.
    CrossRefPubMed
  23. Hu CM, Lin YJ, Fan YK, et al. Isolated thunderclap headache during sex: Orgasmic headache or reversible cerebral vasoconstriction syndrome? J Clin Neurosci. 2010; 17(10): 1349–1351.
    CrossRefPubMed
  24. Ducros A, Sarov M, Roos C, et al. Recurrent thunderclap headaches revealing reversible angiopathy of the central nervous system. Cephalalgia. 2005; 25: 851–862.
  25. Ducros A. Reversible cerebral vasoconstriction syndrome. The Lancet Neurology. 2012; 11(10): 906–917.
    CrossRef
  26. Wolff V, Ducros A. Reversible Cerebral Vasoconstriction Syndrome Without Typical Thunderclap Headache. Headache: The Journal of Head and Face Pain. 2016; 56(4): 674–687.
    CrossRef
  27. Ducros A, Boukobza M, Porcher R, et al. The clinical and radiological spectrum of reversible cerebral vasoconstriction syndrome. A prospective series of 67 patients. Brain. 2007; 130(Pt 12): 3091–3101.
    CrossRefPubMed
  28. Yancy H, Lee-Iannotti JK, Schwedt TJ, et al. Reversible cerebral vasoconstriction syndrome. Headache. 2013; 53(3): 570–576.
    CrossRefPubMed
  29. Chen SP, Fuh JL, Wang SJ, et al. Magnetic resonance angiography in reversible cerebral vasoconstriction syndromes. Ann Neurol. 2010; 67: 2505–2511.
  30. Topcuoglu MA, Singhal AB. Hemorrhagic Reversible Cerebral Vasoconstriction Syndrome: Features and Mechanisms. Stroke. 2016; 47(7): 1742–1747.
    CrossRefPubMed
  31. Singhal AB, Topcuoglu MA. Glucocorticoid-associated worsening in reversible cerebral vasoconstriction syndrome. Neurology. 2017; 88(3): 228–236.
    CrossRefPubMed
  32. Singhal AB, Hajj-Ali RA, Topcuoglu MA, et al. Reversible cerebral vasoconstriction syndromes: analysis of 139 cases. Arch Neurol. 2011; 68(8): 1005–1012.
    CrossRefPubMed
  33. Coutinho JM, Zuurbier SM, Aramideh M, et al. The incidence of cerebral venous thrombosis: a cross-sectional study. Stroke. 2012; 43(12): 3375–3377.
    CrossRefPubMed
  34. Duman T, Uluduz D, Midi I, et al. A Multicenter Study of 1144 Patients with Cerebral Venous Thrombosis: The VENOST Study. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases. 2017; 26(8): 1848–1857.
    CrossRef
  35. Luo Y, Tian X, Wang X. Diagnosis and Treatment of Cerebral Venous Thrombosis: A Review. Front Aging Neurosci. 2018; 10: 2.
    CrossRefPubMed
  36. Sparaco M, Feleppa M, Bigal ME. Cerebral Venous Thrombosis and Headache--A Case-Series. Headache. 2015; 55(6): 806–814.
    CrossRefPubMed
  37. Wasay M, Kojan S, Dai AI, et al. Headache in Cerebral Venous Thrombosis: incidence, pattern and location in 200 consecutive patients. J Headache Pain. 2010; 11(2): 137–139.
    CrossRefPubMed
  38. de Bruijn SF, Stam J, Kappelle LJ. Thunderclap headache as first symptom of cerebral venous sinus thrombosis. CVST Study Group. Lancet. 1996; 348(9042): 1623–1625.
    CrossRefPubMed
  39. Kranz PG, Malinzak MD, Amrhein TJ, et al. Update on the Diagnosis and Treatment of Spontaneous Intracranial Hypotension. Curr Pain Headache Rep. 2017; 21(8): 37.
    CrossRefPubMed
  40. Mokri B, Mokri B. Spontaneous low pressure, low CSF volume headaches: spontaneous CSF leaks. Headache. 2013; 53(7): 1034–1053.
    CrossRefPubMed
  41. Rahman M, Bidari SS, Quisling RG, et al. Spontaneous intracranial hypotension: dilemmas in diagnosis. Neurosurgery. 2011; 69(1): 4–14; discussion 14.
    CrossRefPubMed
  42. Stępień A. Bóle głowy związane ze zmianą ciśnienia śródczaszkowego. Pol Przegl Neurol. 2006; 2: 96–102.
  43. Sheikh HU. Headache in Intracranial and Cervical Artery Dissections. Curr Pain Headache Rep. 2016; 20(2): 8.
    CrossRefPubMed
  44. Fisher CM. The Headache and Pain of Spontaneous Carotid Dissection. Headache: The Journal of Head and Face Pain. 1982; 22(2): 60–65.
    CrossRef
  45. Rabinstein A, Resnick S. Rzadkie przyczyny udaru mózgu. Obrazowanie w udarze mózgu. Elsevier, Wrocław 2013: 183–190.
  46. Zampaglione B, Pascale C, Marchisio M, et al. Hypertensive urgencies and emergencies. Prevalence and clinical presentation. Hypertension. 1996; 27(1): 144–147.
    PubMed
  47. Semple P, Webb M, Villiers Jde, et al. Pituitary Apoplexy. Neurosurgery. 2005; 56(1): 65–73.
    CrossRef
  48. Goyal P, Utz M, Gupta N, et al. Clinical and imaging features of pituitary apoplexy and role of imaging in differentiation of clinical mimics. Quant Imaging Med Surg. 2018; 8(2): 219–231.
    CrossRefPubMed
  49. Garza I, Kirsch J. Pituitary apoplexy and thunderclap headache. Headache. 2007; 47(3): 431–432.
    CrossRefPubMed
  50. Jamieson DG, Cheng NT, Skliut M. Headache and acute stroke. Curr Pain Headache Rep. 2014; 18(9): 444.
    CrossRefPubMed
  51. Schwedt TJ, Dodick DW. Thunderclap stroke: embolic cerebellar infarcts presenting as thunderclap headache. Headache. 2006; 46(3): 520–522.
    CrossRefPubMed
  52. Edvardsson B. Thunderclap headache as the primary clinical feature of a supratentorial embolic cerebral infarct. Neurol Sci. 2012; 33(6): 1489–1490.
    CrossRefPubMed
  53. Dilli E. Thunderclap Headache. Current Neurology and Neuroscience Reports. 2014; 14(4).
    CrossRef
  54. Alons IME, Goudsmit BFJ, Jellema K, et al. Yield of Computed Tomography (CT) Angiography in Patients with Acute Headache, Normal Neurological Examination, and Normal Non Contrast CT: A Meta-Analysis. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2018; 27(4): 1077–1084.
    CrossRefPubMed

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

 

Wydawcą serwisu jest VM Media Group sp. z o.o., Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel. +48 58 320 94 94, faks +48 58 320 94 60, e-mail: viamedica@viamedica.pl