Fingolimod (Gilenya) to jedyny doustny lek immunomodulujący, który uzyskał rekomendację w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku — w postaci rzutowo-remitującej stwardnienia rozsianego (RRMS, relapsing-remitting multiple sclerosis) i w Unii Europejskiej (UE) w 2011 roku — w wysoce aktywnej postaci choroby oraz jako lek drugiego rzutu w RRMS u chorych nieodpowiadających na leczenie interferonem β. Mechanizm jego działania polega na blokowaniu receptorów S1P1, 3, 5 (sphingosine 1-phosphate) na limfocytach T, co ogranicza migrację limfocytów z węzłów chłonnych do krwi obwodowej, zmniejszając ich liczbę bez upośledzenia funkcji CD4+ i B. Hamujący wpływ fingolimodu na przebieg stwardnienia rozsianego wynika również z bezpośredniego działania antyapoptycznego na komórki oligodendrogleju poprzez hamowanie cytokin prozapalnych oraz aktywację mikrogleju. Przeprowadzono dwie zasadnicze próby kliniczne III fazy z zastosowaniem fingolimodu w RRMS. Pierwsza to 24-miesięczna próba FTY 720 Research Evaluating Effects of Daily Oral Therapy in Multiple Sclerosis (FREEDOMS), w której porównano skuteczność dwóch dawek fingolimodu (0,5 mg/d. i 1,25 mg/d.) z placebo, zaś druga — Trial Assessing Injectable Interferon Versus FTY 720 Oral in Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis (TRANSFORMS) — to 12-miesięczna, wydłużona do 24 miesięcy próba, w której oceniano skuteczność i bezpieczeństwo fingolimodu podawanego doustnie w dawkach 0,5 mg/dobę i 1,25 mg/dobę w porównaniu z interferonem β-1a (IFN_β-1a) podawanym w dawce 30 mg, domięśniowo, raz w tygodniu. Podobnie jak w pierwszym badaniu roczny wskaźnik rzutów był istotnie niższy w obu grupach — leczonych fingolimodem lub IFNβ-1a, podawanym domięśniowo (0,16 v. 0,20 v. 0,33). Korzystny efekt potwierdzono w badaniu rezonansu magnetycznego mózgu. W obu próbach oceniono objętość mózgu; ograniczenie zaniku mózgu w badaniu FREEDOMS wynosiło 38% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo, natomiast w TRANSFORMS — 40% w porównaniu z leczonymi IFNβ-1a po 12 miesiącach terapii. W grupie otrzymującej 1,25 mg/dobę fingolimodu w 1. przypadku wystąpił zgon z powodu ciężkiej infekcji wirusem opryszczki powikłanej opryszczkowym zapaleniem mózgu, a w 2. zgon nastąpił w wyniku infekcji wirusem ospy wietrznej, mimo odstawienia fingolimodu i zastosowania dożylnej terapii przeciwwirusowej. W innym przypadku po 339 dniach leczenia fingolimodem wystąpiło opryszczkowe zapalenie mózgu. Pozostałe objawy niepożądane obejmowały łagodne postacie infekcji wirusem opryszczki oraz: infekcje dróg oddechowych, dróg moczowych, bradykardię, blok przedsionkowo-komorowy w czasie rozpoczynania leczenia fingolimodem, nadciśnienie tętnicze, obrzęk plamki żółtej, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych oraz zmniejszenie liczby limfocytów we krwi obwodowej, wynikające z mechanizmu działania fingolimodu. Należy podkreślić, że poważne działania niepożądane (rak skóry, rak piersi, ziarnica złośliwa) występowały w przypadku stosowania większej dawki fingolimodu, tj. 1,25 mg/dobę. U leczonych dotychczas fingolimodem chorych nie stwierdzono występowania wieloogniskowej postępującej leukoencefalopatii. Poza wyżej wymienionymi objawami niepożądanymi, ujawniającymi się w przypadku stosowania większej dawki leku, inne objawy niepożądane były podobne, jak w grupie przyjmującej placebo. W celu poprawy bezpieczeństwa leczenia fingolimodem w dawce 0,5 mg/dobę zalecono następujące postępowanie: kontrolę morfologii krwi obwodowej w czasie 6 miesięcy od rozpoczęcia terapii, ocenę aktywności enzymów wątrobowych oraz stężenia bilirubiny, badanie elektrokardiograficzne (kontrola u chorych przyjmujących b-adrenolityki, antagonistów wapnia, leki przeciwarytmiczne klas I–III, u chorych z blokiem przedsionkowo-komorowym II stopnia i wyższym w wywiadzie, chorobą węzła zatokowego, wydłużonym odstępem Q-T, chorobą niedokrwienną serca, rytmem serca < 55/min lub niemiarowością pracy serca). Przed rozpoczęciem leczenia u wszystkich chorych powinno być przeprowadzone podstawowe badanie okulistyczne (w UE zalecane tylko u chorych obciążonych czynnikami ryzyka). U pacjentów, którzy nie chorowali na ospę wietrzną bądź nie byli przeciw niej szczepieni, w przypadku braku przeciwciał, należy rozważyć wykonanie szczepienia przeciw tej chorobie (pierwsze podanie leku miesiąc po szczepieniu). Przed i po podaniu pierwszej dawki fingolimodu przez 6 godzin należy kontrolować tętno i ciśnienie tętnicze.