Książki nadesłane • Books received

„Stany nagłe w onkologii — występowanie i leczenie”

pod redakcją Andrzeja Szawłowskiego i Grzegorza Wallnera

Poznań: Termedia; 2015, tom I i II, ISBN 978-83-7988-003-4

Otrzymałem do zrecenzowania i refleksji dwutomowe opracowanie pt. „Stany nagłe w onkologii — występowanie i leczenie” pod redakcją profesorów Andrzeja Szawłowskiego oraz Grzegorza Wallnera. Pierwsza refleksja — redagujący profesorowie to wybitni i doświadczeni chirurdzy, decydujący się na przekazanie nam — ku naszemu zdziwieniu — nie tylko wiedzy chirurgicznej w leczeniu chorych na nowotwory, ale złożonego obrazu, jakim jest współczesny pacjent onkologiczny. Druga — to idea, że w onkologii pracujemy przecież planowo, a tu — stany nagłe... A jednak… Lecz to tylko powierzchowne myślenie. Codzienność jest zupełnie odmienna, a liczba problemów związanych z leczeniem tych chorych odzwierciedlana jest liczbą fachowców zaproszonych do napisania tego niezwykle potrzebnego podręcznika (z angielska „manual”) — rodzaju doradcy, stałego gościa na naszej półce, obecnego przy nas na wyciągnięcie ręki.

Pacjent onkologiczny — w uproszczeniu — to chory, u którego po biopsji lub chirurgicznym pobraniu wycinka z guza, po rozpoznaniu patomorfologicznym nowotworu podejmujemy decyzję o rozpoczęciu leczenia. W zależności od rodzaju nowotworu, stopnia jego zaawansowania oraz stanu pacjenta będzie to leczenia radykalne — chirurgiczne bądź w skojarzeniu z radioterapią czy chemioterapią, lub leczenie paliatywne w celu wydłużenia okresu przeżycia. Leczenie nowotworu, co należy przy każdej okazji podkreślić, jest zawsze pracą zespołową, dlatego też Redaktorzy tej książki zaprosili do współpracy grono znakomitych fachowców, reprezentujących wszystkie możliwe specjalizacje medyczne. To mądra decyzja, by nasi stali współpracownicy, codziennie rozwiązujący liczne problemy leczonych przez nas chorych, podzielili się z nami swą wiedzą i doświadczeniem.

W pierwszym tomie autorzy rozpoczynają od problemów najczęściej spotykanych, przy tym trudnych w codziennym prowadzeniu, takich jak niedożywienie, ból i niedokrwistość. Wspominałem wcześniej o tym , iż lektura skłania do refleksji — w tym miejscu dla mnie to przypomnienie, ilu takich chorych widuję codziennie — bardzo wielu, ale refleksja dotyczy szczególnej grupy: tych, którzy przychodzą do nas samotni, którzy mieszkają w budynkach wielopiętrowych bez windy oraz którzy mieszkają na wsiach z dala od miast, a czasami z dala od sąsiadów. Gdy czytam te rozdziały — o niedożywieniu, bólu czy niedokrwistości, wiem, że szanse tych ludzi na efektywną pomoc są niewielkie. Ale też kolejna myśl — przecież ta książka to idealny wprost podręcznik dla lekarzy pierwszego kontaktu i lekarzy rodzinnych, w których gabinetach ci chorzy właśnie z powodów nagłych pojawiają się najczęściej . Kolejne rozdziały omawiają krwawienia — opisane przez doświadczonych specjalistów od medycyny interwencyjnej — i wskazują, że w tej grupie chorych to pierwsze bardzo częste powikłanie, bo uprzednio ci chorzy przebyli zabiegi operacyjne, ale również doświadczyli chemioterapii i — wskutek tego — małopłytkowości.

W miarę przeglądania książki kolejne hasła wyskakują jak problemy, które spotykamy w codziennej praktyce: żółtaczka, wysięki nowotworowe, nudności, wymioty, biegunka, kaszel … i w pewnej chwili zdaję sobie sprawę z kolejnego zjawiska. Kumulowania się problemów — to, że czytamy nazwy rozdziałów — czytaj — kolejne problemy kliniczne, nie odnieśmy wrażenia, że występują one pojedynczo. To największy kłopot: u tych chorych występują one najczęściej razem. Niestety, im więcej ich jest , tym chory cięższy i trudniejszy do prowadzenia, dlatego też autorzy w tomie I omawiają patogenezę wspomnianych problemów klinicznych, zaś w tomie II — rekomendacje — wskazują metody postępowania, zarówno diagnostycznego, jak i terapeutycznego.

W tym miejscu — uwaga: o życiu chorych na nowotwory decyduje nie tylko jakość leczenia chirurgicznego, radioterapeutycznego czy chemioterapii. Leczenie powikłań po wspomnianych formach leczenia decyduje ostatecznie o przeżyciu tych chorych, decyduje o jakości ich życia. Jakość życia dzięki coraz głębszej analizie naszych możliwości terapeutycznych jawi się problemem nr 1. Dlatego też umiejętność i szybkość reagowania w stanach nagłych decyduje, czy chorzy będą mieli szanse na dalsze leczenia i przeżycie. Autorom książki składam gratulacje za pomysł, za rzetelność i kompetencję. Cieszę się że na swej półce mam te dwa tomy, cieszę się, że miałem możliwość ich przeczytania. Wiem też, iż mimo że jestem onkologiem z wieloletnim stażem, uczę się codziennie, a ta książka skłania mnie do ostatniej z refleksji: dzięki takim książkom robię to z przyjemnością.

Prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik

Klinika Onkologii z Poradniami, Wojskowy Instytut Medyczny

ul. Szaserów 128, 00–909 Warszawa

e-mail: drrafals@wp.pl