Odległe wyniki leczenia chorych na gruczolaki jelita grubego z inwazyjnym rakiem
Jolanta Nałęcz-Janik
Promotor: prof. dr hab. Witold Bartnik
Recenzenci: prof. dr hab. Barbara Skrzydło-Radomańska, prof. dr hab. Teresa Starzyńska
Data obrony: 24 września 2014 r.
Około 5% gruczolaków jelita grubego usuniętych endoskopowo zawiera utkanie inwazyjnego raka. Część tych chorych jest leczona tylko endoskopowo, a części z nich proponuje się resekcję jelita.
Celami rozprawy były:
Ocena odległych wyników leczenia endoskopowego pacjentów z gruczolakami jelita grubego zawierającymi utkanie inwazyjnego raka.
Zbadanie, czy zmodyfikowanie kryteriów leczenia endoskopowego poprzez przyjęcie zmniejszonego do ≥ 1 mm marginesu wolnego od nacieku raka i dodanie objawu „pączkowania” nowotworu miałoby wpływ na decyzje lecznicze i losy chorych.
Materiał chorych liczył 128 osób, u których w latach 1979–2005 usunięto endoskopowo 130 gruczolaków z inwazyjnym rakiem. 61 chorym, u których gruczolaki z rakiem spełniały klasyczne kryteria mikroskopowe wystarczalności leczenia endoskopowego, zaproponowano tylko obserwację. Wynik leczenia tych chorych, obserwowanych przez okres średnio 69,2 miesiąca (mediana 70,43; IQR 41,9), jest bardzo dobry. Pozostałym 67 chorym, u których nie były spełnione kryteria wystarczalności leczenia endoskopowego, zaproponowano uzupełniającą resekcję odcinkową jelita. Operacji poddano 32 chorych, z których 27 miało ostatecznie dobry wynik leczenia. Taki sam wynik zaobserwowano u 30 spośród 35 osób, których nie operowano, mimo że operacja była zalecana. Łącznie na 128 chorych dobry wynik leczenia endoskopowego lub endoskopowego i chirurgicznego miało 92% wszystkich chorych.
Niepowodzenia leczenia (w tym 2 zgony z powodu raka jelita grubego) obserwowano u 10 osób (8%). Byli to wyłącznie chorzy, których gruczolaki z rakiem nie spełniały klasycznych kryteriów wystarczalności leczenia endoskopowego.
W grupie 85 osób zbadano skutki przyjęcia mniejszego marginesu wolnego od nacieku raka oraz dodania jako kryterium mikroskopowego objawu „pączkowania” nowotworu (obecność komórek raka, pojedynczych lub w skupieniach do 5 komórek, w obszarze naciekania nowotworu). Przyjęcie marginesu zmniejszonego z ≥ 2 mm do ≥ 1 mm spowodowałoby zwiększenie o 15% grupy chorych, której z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa onkologicznego można by zaproponować samą obserwację po polipektomii endoskopowej. Oznacza to, że taka modyfikacja szerokości marginesu wolnego od zmian zaoszczędziłaby części chorych (13%) operacji brzusznej. Dodanie do kryteriów mikroskopowych objawu „pączkowania” nowotworu nie miałoby wpływu na postępowanie ani na losy chorych z gruczolakami jelita grubego zawierającymi inwazyjnego raka.
Wnioski z rozprawy są następujące:
Długotrwała obserwacja dużej grupy chorych potwierdza skuteczność i bezpieczeństwo onkologiczne endoskopowego leczenia gruczolaków jelita grubego zawierających inwazyjnego raka.
Modyfikacja kryteriów mikroskopowych wystarczalności leczenia endoskopowego gruczolaków z inwazyjnym rakiem może korzystnie zmienić proporcje chorych, którym po polipektomii proponuje się samą obserwację lub uzupełniającą resekcję jelita.
Dr n. med. Jolanta Nałęcz-Janik
Klinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki Łącznej
Instytutu Reumatologii im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher w Warszawie
Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii — Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
e-mail: jola_nalecz@op.pl