Vol 80, Supp. II (2022): Zeszyty Edukacyjne 2/2022
In memoriam
Published online: 2022-07-12

open access

Page views 126
Article views/downloads 701
Get Citation

Connect on Social Media

Connect on Social Media

„ IN MEMORIAM

Profesor Marian Zembala (1950–2022)

Ku pamięci

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Mariusz Gąsior, prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kalarus, prof. dr hab. n. med. Piotr Przybyłowski,
Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu,
ul. M. Curie-Skłodowskiej 9,
41–800 Zabrze,
e-mail: dzialnauki@sccs.pl

Copyright© by the Author(s), 2022

Profesor dr hab. n. med., doctor honoris causa Marian Zembala wybitny polski kardiochirurg i transplantolog, naukowiec, wieloletni nauczyciel akademicki i wychowawca młodzieży, dyrektor, a także wielki miłośnik muzyki, poezji, teatru, malarstwa i żeglarstwa.

Zebala.JPG
Rycina 1. Profesor Marian Zembala w swoim gabinecie w Zabrzu, 2017 (fot. Dawid Kubiatowski)

Urodził się 11 lutego 1950 roku w Krzepicach niedaleko Częstochowy. Był absolwentem Akademii Medycznej we Wrocławiu, którą ukończył w 1974 roku z wyróżnieniem, zostając laureatem indywidualnej nagrody Ministra Zdrowia Primus Inter Pares, z możliwością wyboru miejsca pracy. Wybrał Klinikę Chirurgii Serca Akademii Medycznej we Wrocławiu, o której marzył. Równolegle do pracy klinicznej rozwijał pasje naukowe. W 1979 roku, mając zaledwie 29 lat, obronił z wyróżnieniem doktorat. Praca we wrocławskiej klinice stała się także przepustką do wyjazdu na wymarzone zagraniczne staże, między innymi do szpitala w Utrechcie (Holandia), w którym pracował pod kierunkiem prof. Francois Hitchcocka (19811985). Podczas pobytu w Holandii z jego inicjatywy powstał największy po II wojnie światowej program Polish Heart Poolse hartpatientjes naar Nederland, w ramach którego w latach 19811992 nieodpłatnie zoperowano ponad 500 polskich dzieci z ciężkimi wrodzonymi wadami serca. Za ten ambitny projekt został wyróżniony nagrodą honorową Uniwersytetu Utrechtu oraz nagrodą Prymasa Polski ks. kard. Józefa Glempa. Do Polski powrócił w 1985 roku, przyjmując od prof. Zbigniewa Religi propozycję pracy w zespole w Zabrzu. Tak rozpoczął się kolejny etap życia zawodowego Pana Profesora, który wspólnie ze swoim Mistrzem prof. Zbigniewem Religą współtworzył zabrzańską kardiochirurgię i transplantologię, i którą przez kolejne 30 lat z sukcesem rozwijał, zwłaszcza po objęciu w 1999 roku stanowiska kierownika katedry. W ciągu tych lat klinika stała się wiodącym w Polsce ośrodkiem o najszerszym w kraju zakresie zabiegów kardiochirurgicznych wykonywanych u dorosłych i dzieci. Dorobek Pana Profesora Mariana Zembali jest imponujący i powszechnie znany. Główne obszary Jego zawodowych zainteresowań były skupione na problematyce nowoczesnego leczenia wad zastawkowych serca, choroby niedokrwiennej serca, zatorowości płucnej, niewydolności serca, mechanicznym wspomaganiu krążenia oraz transplantacjach serca i płuc u dorosłych i dzieci. Głęboka wiara w to, że granice są po to, by je przekraczać, sprawiła, że był pionierem wielu nowoczesnych metod leczenia, które z powodzeniem wprowadzał do praktyki klinicznej w ośrodku w Zabrzu. Jednymi z najważniejszych była wykonana przez Niego pierwsza w Polsce transplantacja płuca (1998) oraz jednoczasowa transplantacja serca i płuc (2001).

Profesor Marian Zembala przez wiele lat działał aktywnie także na płaszczyźnie europejskiej i światowej, w latach 20102012 był prezydentem Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Serca i Naczyń (ESCVS, European Society for CardioVascular Surgery), a także pierwszym w historii Polakiem będącym Prezesem Europejskiego Towarzystwa Kardio-Torakochirurgów (EACTS, European Association for Cardio-Thoracic Surgery) w latach 20172018. Był członkiem wielu krajowych i międzynarodowych towarzystw, kolegiów redakcyjnych, komitetów i komisji, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. W roku 2018 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, swojej Alma Mater. Był także Profesorem Honorowym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego, który jest najważniejszym odznaczeniem państwowym w RP, nadawanym za znamienite zasługi na rzecz kraju. Autor i współautor ponad 2000 publikacji, IF: 638.596; Indeks H: 33. Pan Profesor był laureatem wielu nagród i wyróżnień. Do najważniejszych można zaliczyć: medal papieski Benemerenti „Pro Ecclesia et Pontifice” (2012), Krzyż Komandorski Odrodzenia Polski (2011), Wyróżnienie św. Kamila (za działalność na rzecz miasta Zabrze, 2010), czy Order Uśmiechu (2005), który był dla Niego jednym z najważniejszych wyróżnień, bo wręczanym przez dzieci. Ważny dla Pana Profesora był także związek z regionem. Mimo że nie był Ślązakiem z urodzenia, od ponad trzydziestu lat aktywnie angażował się w życie i rozwój makroregionu Śląska, który uważał za swoją małą ojczyznę. Profesor Zembala odnosił duże sukcesy jako organizator ochrony zdrowia w Polsce, piastując między innymi funkcję przewodniczącego Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia (20082015) czy konsultanta krajowego w dziedzinie kardiochirurgii (20112016). W roku 2015 został powołany na funkcję Ministra Zdrowia RP. Znany był z tego, że zawsze szukał rozwiązań ponad podziałami.

W roku 1993 został Dyrektorem Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu; stanowisko to piastował aż do śmierci. Szpital stał się Jego drugą miłością. W miarę dynamicznego rozwoju placówki, ówczesna kameralna siedziba okazała się zbyt ciasna, więc postanowił to zmienić. Dzisiaj z pełną świadomością można powiedzieć, że rozbudowa Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu jest dziełem życia Pana Profesora. Wraz ze swoimi współpracownikami stworzył jeden z najlepszych i najnowocześniejszych ośrodków leczenia schorzeń sercowo-naczyniowych w Polsce. Spełniło się Jego wielkie marzenie. Wszyscy o tym wiedzieliśmy. Zwieńczeniem tego sukcesu, a jednocześnie owocem wielkiej determinacji w działaniu jest najnowszy budynek, którego otwarcie nastąpi pod koniec maja bieżącego roku. Będzie to także pewnego rodzaju klamra, która zepnie w całość wielki dorobek życia Pana Profesora.

Oprócz medycyny jedną z największych pasji Pana Profesora Zembali było żeglarstwo. Jako młody chłopak pracował z trudną młodzieżą z domów poprawczych; piękno żeglarstwa przybliżał także środowisku kardiologów i kardiochirurgów, zapraszając ich na tzw. Rejsy dla serca. Uważał, że wspaniale uczy pokory, co jest niezwykle ważne również w pracy lekarza.

Profesor Zembala był też wrażliwy na sztukę kochał teatr, muzykę i poezję. Z jednej strony niestrudzony i zdeterminowany dążył do wyznaczonych sobie celów, z drugiej, był niezwykle wrażliwy na ludzkie cierpienie. Swoje życie zawodowe całkowicie poświęcił służbie choremu człowiekowi. Niesamowicie wymagający od siebie, ale także od innych. Był człowiekiem nietuzinkowym i wytrwałym, a jednocześnie życzliwym. Zaciekle walczył o każdego chorego, podejmując czasem na pozór nieracjonalne decyzje, które później okazywały się trafne i ratowały życie nie tylko choremu, ale często i jego rodzinie. Był też wspaniałym ambasadorem polskiej nauki i medycyny, Mistrzem i Przewodnikiem dla leczonych i leczących. Swoimi osiągnięciami mógłby obdzielić co najmniej kilka osób. Był tytanem pracy, często zapominał, że czasem trzeba coś zjeść i się przespać. Nade wszystko Pan Profesor kochał swoją rodzinę i pacjentów, którzy odwzajemniali tę miłość. W roku 2018 przeszedł rozległy udar, który, pomimo że przykuł go do wózka, nie przeszkodził Mu w dalszej pracy i walce o dobro pacjentów. Zawsze powtarzał, że nigdy nie osiągnąłby takiego sukcesu, gdyby nie ludzie, których spotkał na swojej drodze. Ważną częścią jego życia była także pamięć o pionierach.

Marzeniem Pana Profesora było popłynąć w długi rejs po odejściu na emeryturę. Głęboko wierzymy, Panie Profesorze, że właśnie wyruszył Pan w ten rejs, swój ostatni rejs. Będzie nam Pana bardzo brakować.

Ahoj Drogi Profesorze! Ahoj Drogi Przyjacielu!

Żegnamy Wielkiego Człowieka, Wspaniałego Lekarza, Kochającego Syna, Męża, Ojca i Dziadka.

Dziękujemy Ci za wszystko. Na zawsze pozostaniesz w naszej pamięci!

Społeczność Śląskiego Centrum
Chorób Serca
w Zabrzu




Polish Heart Journal (Kardiologia Polska)