Szpiczak plazmocytowy (PCM) jest chorobą nowotworową charakteryzującą się klonalną proliferacją plazmocytów w szpiku kostnym lub narządach pozaszpikowych. Rodzaj zaburzeń molekularnych, szczególnie wtórnych, kształtuje tempo progresji tego nowotworu i różnorodność obrazu klinicznego u poszczególnych chorych. Choroba stanowi idealny model do badania zjawiska heterogenności wewnątrzklonalnej ze względu na wysoki stopień zróżnicowania genetycznego klonu nowotworowego. Proces ewolucji wewnątrzklonalnej odgrywa podstawową rolę w transformacji nowotworowej i progresji gammapatii o nieokreślonym znaczeniu oraz bezobjawowego szpiczaka tlącego się do postaci objawowej. Istnienie różnorodnych subklonów komórek przekłada się również na różną skuteczność poszczególnych strategii terapeutycznych oraz implikuje potrzebę określenia czynników stratyfikacji ryzyka, które umożliwiłyby personalizację i optymalizację terapii. Idealnym narzędziem umożliwiającym ocenę ewolucji klonalnej PCM jest technika sekwencjonowania następnej generacji. Pozwala ona zidentyfikować mutacje sprawcze warunkujące agresywność rozrostu danego klonu komórek, a dodatkowo umożliwia ocenę minimalnej choroby resztkowej (MRD) z bardzo wysoką czułością, trudną do osiągnięcia rutynowymi metodami diagnostycznymi. Uzyskiwane obecnie wyniki oznaczania MRD mają znaczenie głównie prognostyczne, jednak w bliskiej przyszłości z dużym prawdopodobieństwem będą one podstawą indywidualizacji terapii. Zrozumienie tego, jak zmiany genetyczne przyczyniają się do ewolucji klonalnej, a tym samym rozwoju oporności PCM, pozwoli w przyszłości na przełamanie choroby opornej oraz zapobieżenie jej powstawaniu.