LIST DO REDAKCJI

Eugeniusz Józef Kucharz1

Mnemotechniczne akronimy w reumatologii

Mnemonic acronyms in rheumatology

Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 1

Przeglądając zawartość półek antykwarycznych w różnych miastach świata, można natrafić na ciekawe publikacje, również mające odniesienie do reumatologii. Nie dawno kupiłem w ten sposób, wydany w 1984 roku w Winston-Salem w Północnej Karolinie mały tomik noszący tytuł „Mnemonics, Rhetorics and Poetics for Medics”. Wydawnictwo pióra Roberta L. Bloomfielda i Carolyn F. Pedlen — lekarzy z tamtejszego uniwersytetu jest drugim tomem (tylko ten znalazłem w antykwariacie) z trzech, wydanych pod tym samym tytułem zbiorów akronimów ułatwiających zapamiętanie różnych kwestii medycznych2. Na szczęście w drugim tomie był rozdział o reumatologii.

Akronimy to słowa utworzone z pierwszych liter różnych fraz zwane też skrótowcami. Nie brakuje ich w medycynie, a z reumatologicznych wystarczy wspomnieć dobrze znane: CREST, SAPHO i ewentualnie POEMS3. Niekiedy akronimy są tworzone dla łatwiejszego zapamiętania i je określamy jako „mnemotechniczne”.

Dział reumatologiczny wspomnianej książki był bardzo skromny. Znalazłem tam miedzy innymi DEFIANCE (dosłownie: nieposłuszeństwo lub sprzeciw) — akronim określający objawy kliniczne boreliozy (choroby z Lyme). Pozwala on zapamiętać takie cechy choroby jak Distribution (występowanie w obszarach leśnych), Erythema chronicum migrans (rumień wędrujący), Fever (gorączka), Ixodes (łacińska nazwa rodzaju kleszczy przenoszących chorobę), Arthritis (zapalenie stawów), Neurologic manifestations (objawy neurologiczne), Cardiac abnormalities (zmiany w sercu), Episodic nature (rozwój choroby można podzielić na stadia, występują wznowy oraz remisje). Inne znalezione w książce akronimy mają ułatwiać zapamiętanie objawów zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, choroby Behçeta oraz przyczyn występowania rumienia guzowatego. Chyba wbrew intencji autorów zbioru, nie wydają się one bardzo przydatne do zapamiętywania w reumatologii, nawet dla anglojęzycznego studenta. Nie znaczy to jednak, że techniki mnemotechniczne nie pojawiają się w polskiej medycynie.

Nie znalazłem w omawianym tomiku niczego wierszowanego tyczącego się reumatologii. Myślę, że polscy studenci może mogą dodać coś z mnemotechnicznych wierszyków. Z czasów moich studiów pamiętam tylko anatomiczną „podpowiedź” kości wchodzących w skład nadgarstka. Brzmi ona tak:

Łódka płynie, księżyc świeci,

Trójgraniasty groszek leci.

Czworokątna większa, mała

Główkowatej hakiem dała.

Kiedy szukałem w Internecie tego wierszyka, znalazłem dwa odmienne warianty ostatnich jego linijek:

Na trapezie, trapeziku,

Wisi główka na haczyku.

lub

Czworoboczna większa z małą się zmówiły,

Główkowatą na haczyku powiesiły.

Znalazłem też wersję angielską opartą na pierwszych literach wyrazów:

Some Lovers Try Positions That They Can’t Handle

S — Scaphoid, L — Lunate, T — Triquetral, P — Pisiform, T — Trapezium, T — Trapezoid, C — Capitate, H — Hamate.

Nie jest to może najlepsza technika dydaktyczna, ale skrótowce są przecież O.K. (akronim wersji fonetycznej: oll korrect = all correct).

Adres do korespondencji

prof. dr hab. n. med. Eugeniusz Józef Kucharz

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii,

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

ul. Ziołowa 45/47, 40–635 Katowice

e-mail: ejkucharz@poczta.onet.pl

1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

2 Bloomfield R.L., Pedley C. F. Mnemonics, Rhetorics and Poetics for Medics. Harbinger Medical Press, Winston-Salem, NC 1984; tom 2.

3 Polyneuropathy, Organomegaly, Endocrinopathy, Monoclonal gammapathy, Skin changes.