Rola wybranych czynników środowiskowych w etiopatogenezie nieswoistych zapaleń jelit

Streszczenie

Patogeneza nieswoistych zapaleń jelit pozostaje nadal nieznana. Na świecie obserwuje się stale rosnącą liczbę nowych przypadków tych chorób. Obecnie klasyczne postacie tego schorzenia rozpoznawane są już u najmłodszych dzieci. Do chwili obecnej nie ustalono wszystkich możliwych czynników biorących udział w powstawaniu nieswoistych zapaleń jelit. Bierze się pod uwagę uczestnictwo kilku czynników sprawczych, między innymi genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Czynniki środowiskowe, które odgrywają rolę w etiopatogenezie nieswoistego zapalenia jelit, to przede wszystkim bakteryjna flora jelitowa, dieta, związki chemiczne zawarte w pożywieniu i otoczeniu człowieka oraz palenie tytoniu. Działanie środowiska jest wielokierunkowe. Zawarte w produktach spożywczych konserwanty, spulchniacze, sztuczne barwniki, leki czy wysoko przetworzone potrawy zawierające mukopolisacharydy i siarkowe aminokwasy z dodatkiem konserwantów, stanowią wyjściowe substraty dla bakterii redukujących siarczany. Wzrost ilości tych bakterii wpływa na redukcję znajdujących się w jelicie siarczanów, a powstające w wyniku tej reakcji związki siarkowe uszkadzają nabłonek jelitowy. Stwierdzono częstsze występowanie choroby Leśniowskiego-Crohna w dużych aglomeracjach miejskich w porównaniu z mieszkańcami regionów wiejskich. Przypuszcza się, że ma to związek z innym charakterem diety, która jest bogatsza w sacharozę, węglowodany proste i kwasy tłuszczowe omega, a uboższa w warzywa i owoce. Dużą rolę przypisuje się zawartości kwasów tłuszczowych w pożywieniu człowieka. Na zmniejszenie częstości występowania niektórych chorób autoimmunologicznych i zapalnych, w tym chorób zapalnych jelit, korzystny wpływ mają zawarte w diecie kwasy tłuszczowe omega 3. Innym istotnym czynnikiem odpowiedzialnym za wystąpienie i przebieg nieswoistych zapaleń jelit u dorosłych jest palenie tytoniu - i jego wpływ na przebieg nieswoistego zapalenia jelit jest jednym z kryteriów różnicujących wrzodziejące zapalenie jelit i chorobę Leśniowskiego-Crohna.