Rola metotreksatu w leczeniu pemfigoidu

Streszczenie

Pemfigoid jest chorobą pęcherzową skóry o podłożu autoimmunologicznym, występującą najczęściej u osób w podeszłym wieku. Obraz kliniczny charakteryzuje się obecnością pęcherzy o dobrze napiętej pokrywie, umiejscowionych na rumieniowym podłożu, rzadziej w skórze pozornie niezmienionej.
Leczenie pemfigoidu wymaga dużej ostrożności, ponieważ większość pacjentów to osoby w starszym wieku, ze współistniejącymi chorobami układowymi. Zastosowana terapia może zaostrzyć te choroby lub prowadzić do rozwoju nowych. W leczeniu pemfigoidu stosuje się wiele schematów działających poprzez różne mechanizmy, wykorzystując na przykład zdolność leków immunosupresyjnych, takich jak: azatiopryna, chlorambucyl, metotreksat, mikofenolan mofetylu czy cyklofosfamid, do hamowania wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciwko różnym antygenom błony podstawnej. Stosuje się również glikokortykosteroidy podawane ogólnie lub miejscowo, sulfony, antybiotyki, plazmaferezę i według najnowszych doniesień rituximab. W niektórych przypadkach skuteczne okazuje się dopiero leczenie skojarzone.
Terapią pierwszego rzutu od pewnego czasu jest stosowana ogólnie tetracyklina z witaminą PP. Z obserwacji wynika, że pacjenci dobrze tolerują takie leczenie, a przede wszystkim nie odnotowuje się zwiększonej śmiertelności, jaką opisywano po terapii steroidami podawanymi ogólnoustrojowo.
W ostatnim czasie ukazały się prace niezależnych badaczy oceniających rolę metotreksatu w terapii pemfigoidu. Porównując efekty leczenia metotreksatem, kortykosteroidami stosowanymi ogólnie, miejscowo oraz skojarzonej terapii obu tych leków stosowanych ogólnoustrojowo, to metotreksat wydawał się najbardziej skutecznym lekiem, przy niskim ryzyku powikłań. Obserwowano korzystniejszy współczynnik przeżycia u pacjentów z umiarkowanie poważną postacią choroby w porównaniu z pacjentami leczonymi kortykosteroidami oraz tylko nieliczne działania niepożądane. Metotreksat jest skutecznym, bezpiecznym, akceptowanym przez pacjentów lekiem ze względu na koszty terapii i tolerancję leczenia. Powinien być brany pod uwagę przy wyborze terapii, szczególnie wśród pacjentów w podeszłym wieku, chociaż raczej nie jako lek pierwszego rzutu, a często nawet drugiego.