Basic HTML Version
118
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 2
www.chsin.viamedica.pl
Rycina 3 przedstawia zapis EKG wykonany u 31-let-
niegom czyzny. Obrazwczesnej repolaryzacji przybiera
ekstremalny zakres —uniesienia ST si gają 8 mm. Zwra-
cają ponadto uwag załamki Qnad cianą dolną. Badania
obrazowe nie wykazały istotnych zmian. W tym zapisie
r wnie nie wida typowej fali J.
Jakwspomniano, fala J jest zjawiskiemrzadkim. Z tego
powodu w celu jej prezentacji posłu ymy si zapisem
u pacjenta z ostrym zespołemwieńcowym (ryc. 4). Wod-
prowadzeniach II, III i aVF, opr cz uniesień ST, widoczna
jest fala J — w strefie końcowej zespołu QRS. Według
Antzelevitcha jest to obraz typu wt rnej wczesnej repo-
laryzacji związanej z niedokrwieniem.
Autorzy doniesień z ostatnich lat publikowanych
w czołowych periodykach kardiologicznych te nie są
zgodni co do warto ci rokowniczej wczesnej repolary-
zacji. Z jednej strony, z analizy zapis w EKG członk w
rodzin os b z nagłym zgonem sercowym wskazują, e
uniesienie punktu J częś ciej wyst puje w tych rodzinach
ni w przeci tnej populacji [5]. Z drugiej strony, inna
Rycina 4.
Badanie EKG u pacjenta z ostrym zespołem
wieńcowym. W odprowadzeniach II, III i aVF widoczne
uniesienia ST, natomiast w końcowej części zespołów
QRS — zazębienie, które można rozważać jako falę J
grupa badaczy uwa a, e wczesna repolaryzacja w gru-
pie nastolatk w jest wynikiem samego procesu rozwoju
serca i nie stanowi podło a arytmogennego [6]. W pracy
badaczy programu ARIC stwierdzono, e wzrost ryzyka
nagłego zgonu sercowego w grupie os b z uniesieniem
punktu J jest wi kszy u os b rasy białej oraz u kobiet, ale
nie jest zwi kszony u os b rasy czarnej oraz u męż czyzn
[7]. Podejmowane są te pr by identyfikacji gro nych i ła-
godnych formwczesnej repolaryzacji. Według wynik w
badań fińsko-amerykańskich obraz repolaryzacji o ty-
pie uniesienia zst pującego w d ł lub poziomego mo e
wskazywa na zwi kszone ryzyko istotnych incydent w
sercowych, aczkolwiek w przedstawionych przykładach
EKG widoczny był typowy obraz fali J [8].
Na pełne rozwikłanie zagadki wczesnej repolaryzacji
musimy jeszcze poczeka . Trzeba jednak pami ta o tym,
co jest wa ne w praktyce codziennej:
•
wczesna repolaryzacja jest widoczna w zapisach EKG
gł wnie os b młodych;
•
je eli wczesną repolaryzacj rejestruje si u os b z ob-
cią ającym wywiadem omdleń, utrat przytomno ci
lub nagłych zgon w w rodzinie, to nie nale y takich
zmian w EKG traktowa
a priori
jako łagodnych;
•
szczeg lną uwag nale y po wi ci osobom, u kt -
rych uniesieniom ST typowym dla wczesnej repola-
ryzacji towarzyszy obecność fali J.
PIŚMIENNICTWO
1. Zalecenia dotyczące stosowania rozpoznań elektrokardiograficznych.
Kardiol. Pol.
2010; 68 (supl. IV).
2. Antzelevitch C., Yan G.X. J wave syndromes.
Heart Rhythm
2010; 7:
549–558.
3. Antzelevitch C., Yan G.X., Viskin S. Rationale for the use of the terms
J-wave syndromes and early repolarization.
J. Am. Coll. Cardiol.
2011;
57: 1587–1590.
4. Surawicz B., MacFarlane P.W. Inappropriate and confusing electrocardio-
graphic terms. J-wave syndromes and early repolarization.
J. Am. Coll.
Cardiol.
2011; 57: 1584–1586.
5. Nunn L.M., Bhar-Amato J., Lowe M.D. i wsp. Prevalence of J-point eleva-
tion in sudden arrhythmic death syndrome families.
J. Am. Coll. Cardiol.
2011; 58: 286–290.
6. Zhang L., Shipon D., Steingard J. et al. Prevalence of J wave and erlay
repolarization pattern among healthy teenagers and young adults.
J. Am.
Coll. Cardiol.
2011; 57: E111.
7. Olson K.A., Viera A.J., Soliman E.Z., Crow R.S., Rosamond W.D. Long-term
prognosis associated with J-point elevation in large middle-aged biracial
cohort: the ARIC study.
Eur. Heart J.
2011; 32: 3098–3106.
8. Tikkanen J.T., Juhani Junttila M., Anttonen O. i wsp. Early repolaryzation.
elektrokardiographic phenotypes associated with favorable long-term out-
come.
Circulation
2011; 123: 2666–2673.