Basic HTML Version
52
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1
www.chsin.viamedica.pl
dziej przeprowadzanej wentrykulografii jest namawianie
go do kaszlu w sytuacji zwolnienia (chwilowego zatrzy-
mania) pracy serca lub wystąpienia arytmii po podaniu
środka kontrastowego. Ten prostymanewr pomaga prak-
tycznie w zdecydowanej większości problemów i rytm
serca powraca na „właściwe tory”.
Prześledziliśmy ten problem również podczas wyko-
nywania prób wysiłkowych. Jak wiadomo, wysiłek może
wyzwalać arytmie—w tym formy złożone, wpostaci czę-
stoskurczów komorowych. Wystąpienie tego typu aryt-
mii staje się zwykle powodem przerwania badania i na-
tychmastowego położenia pacjenta wpozycji leżącej. Ten
manewr zajmuje jednak trochę czasu, a kaszel pacjenta
można wymusić praktycznie natychmiast w momencie
wystąpienia arytmii.
Popatrzmy na pierwszy przykład na rycinie 1. Na
szczycie wysiłku rozpoczyna się częstoskurcz komorowy,
przerwany kaszlem.
U pacjentów z dużym uszkodzeniem serca, z obni-
żoną frakcją wyrzutową ryzyko takiej arytmii jest
szczególnie wysokie. Widać to na kolejnym przykła-
dzie (ryc. 2). Osobę z wszczepionym defibrylatorem–
stymulatorem poddano próbie wysiłkowej w celu oce-
ny występowania arytmii podczas wysiłku. Kilkakrot-
nie wystąpił częstoskurcz komorowy, który udawało
się przerwać prowokowanym kaszlem pacjenta. Reje-
strowane u niego częstoskurcze miały częstotliwość
QRS 150/min, czyli poniżej progu interwencji defibry-
latora (170/min) — gdyby zostały pozostawione bez
interwencji, w tym przypadku wykonanej przez pa-
cjenta w postaci wymuszenia kaszlu, mogłyby przejść
w formę utrwaloną, która mogłaby mieć dla pacjenta
następstwa hemodynamiczne. Oczywiście taki rodzaj
„leczenia” arytmii nie może być podstawowym sposo-
bem postępowania — powinien być ograniczony do sy-
tuacji awaryjnych.
W badaniach wysiłkowych można było śledzić, w ja-
kich arytmiach kaszel może pomóc w ich przerywaniu.
Spektrum sytuacji jest szerokie. Ta prosta interwencja jest
też skuteczna na przykład w przerywaniu incydentów
bigeminii komorowej (ryc. 3).
Jaka jest, z kolei, reakcja na kaszel w przypadku aryt-
mii nadkomorowych? Przedstawiamy dwa kolejne przy-
kłady. Pierwszy to przypadek wystąpienia częstoskurczu
nadkomorowego w czasie wysiłku (ryc. 4).
Na koniec przykład trochę nietypowy. U pacjenta po
zakończeniu wysiłku w 2. minucie odpoczynku czynność
serca uległa gwałtownemu zwolnieniu (ryc. 5). Przyczyną
zwolnienia rytmu była bigeminia przedsionkowa zablo-
kowana (ryc. 6). Pacjenta poproszono owymuszenie kasz-
lu, co spowodowało przerwanie arytmii.
Jak przedstawiliśmy, kaszel jest pomocnym manew-
remw przerywaniu różnego typu arytmii. Wnaszej prak-
tyce wykazywał się dużą skutecznością i nie nasilał aryt-
mii. Polecamy stosowanie tego sposobu w pracowniach
prób wysiłkowych, a ponadto sądzimy, że warto zwrócić
uwagę pacjentom, aby w sytuacji poczucia nagłego po-
czątku szybkiej pracy serca lub poczucia „zamierania”
pracy serca zastosowali wymuszenie kaszlu jako próby
przerwania tachy- czy bradyarytmi.
Rycina 3.
Bigeminia komorowa w trakcie próby wysiłkowej przerwana kaszlem