Basic HTML Version
42
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1
www.chsin.viamedica.pl
7. Prawdopodobieństwo występowania danej choroby,
oszacowane przez lekarza, ma istotnywpływna inter-
pretację wyników badań.
Jeżeli lekarz — na podstawie wywiadów, badania
przedmiotowego, poprzednich badań lub jakichkol-
wiek innych czynników — ocenia prawdopodobień-
stwo danej choroby jako duże, dodatni wynik bada-
nia stanowi potwierdzenie diagnozy. Ujemny wynik
badania („niepasujący do obrazu”) niewykluczawcale
podejrzenia, ale skłania do powtórzenia badania, roz-
szerzenia panelu badań. Kliniczna pewność rozpo-
znania jest najważniejszym elementem procesu dia-
gnostyczno-terapeutycznego!
Jeżeli prawdopodobieństwo wystąpienia choroby le-
karz ocenia jako małe, jest odwrotnie: ujemny wynik
badania potwierdza rozpoznanie niewystępowania
danego schorzenia i na nimzwykle się kończy diagno-
stykaw jego kierunku. Dodatni wynik testu skłania do
jego powtórzenia, wykonania innych badań, wreszcie
— reinterpretacji uprzednio dostępnych informacji
i ponownego oszacowania stanu chorego.
Pamiętajmy, że rozpoznajemy i leczymy chorobę,
a nie zły wynik!
8. Czasem badania nie wykazują nic, mimo przekona-
nia lekarza o prawidłowości diagnozy. Jeśli powtó-
rzenie badań nic nie daje, trzeba je powtórzyć po ja-
kimś czasie. Brak potwierdzenia w badaniach labo-
ratoryjnych nie musi wykluczać prawidłowości roz-
poznania!
9. Interpretując wyniki badań, trzeba pamiętać o moż-
liwościach błędów. Czynniki, które mogą wpłynąć na
zmianę wyniku, wymieniono w tabeli 1. Sama ich
liczba wskazuje, że błędy laboratoryjne mogą być
częste. Najczęściej zdarzają się błędy „administracyj-
ne” — źle opisane albo pomylone próbki. Jeżeli wy-
nik budzi zaskoczenie, trzeba się zastanowić, czy na
przykład w klinice nie leży chory, u którego wynik
ten byłby spodziewany, innymi słowy, czy nie pomy-
lono próbek.
10. Interpretacja wyników granicznych jest zawsze
trudna i wymaga odniesienia do różnych czynni-
ków (wywiad, badanie przedmiotowe, poprzednie
wyniki, ocenione prawdopodobieństwo choroby).
W takich przypadkach opieranie się na jednym
wyniku jest szczególnie niepewne, a podstawą
rozpoznania musi być całokształt obrazu klinicz-
nego. Dobrze ilustruje to przytoczona na wstępie
anegdota.
Tabela 1. Możliwe błędy przy wykonywaniu badań
laboratoryjnych
Błędy przedlaboratoryjne (31–75% wszystkich błędów!)
Niewłaściwe pobranie próbki
Niewłaściwe opisanie próbki (np. pomylenie nazwisk)
Niewłaściwe przechowywanie próbki
Opóźnienia w dostarczeniu materiału do laboratorium
Wpływ czynników środowiskowych (temperatura otoczenia,
spożycie posiłku, rodzaj diety itp.) oraz związanych z pacjen-
tem (pozycja ciała, poprzedzający wysiłek fizyczny itp.)
Wpływ stosowanych leków
Uchwycenie górnych lub dolnych wartości w czasie pulsacyj-
nego wydzielania (np. hormon wzrostu) lub innych rytmów
Zmienność biologiczna
Błędy laboratoryjne (13–31%)
Zanieczyszczenia
Interferencje
Błędy metodologiczne
Użycie niewłaściwych odczynników
Zmiana objętości odczynnika lub próbki
Reakcje krzyżowe
Przypisanie niewłaściwych norm
Błędy polaboratoryjne (9–30%)
Przypisanie wyniku do innego chorego
Niewłaściwe zapisanie (np. przy telefonicznym przekazywa-
niu) wyniku
Niewłaściwa interpretacja wyniku
11. Wartości bardzo niskie lub wielokrotnie przekracza-
jące normę są bardziej alarmujące niż wartości bę-
dące niewiele ponad normę lub niewiele poniżej
normy.
12. Trzeba znać wartości prawidłowe (zakres normy).
Należy pamiętać, że zakresy normy różnią się między
laboratoriami. Jeżeli nie są one podane na wydruku
wyniku, w razie wątpliwości warto zadzwonić
i sprawdzić, aby nie podjąć złej decyzji diagnostycz-
nej lub terapeutycznej.
13. W subklinicznych lub poronnych przebiegach chorób
często także obraz laboratoryjny bywa nietypowy. Na
wyniki badań dodatkowych mogą również wpływać
choroby współistniejące. Przykładem może być choć-
by normokalcemiczna postać nadczynności przytar-
czyc u chorych z ciężką osteoporozą (u których uwal-
nianie wapnia z kości jest już ograniczone).
14. Jeżeli nie jesteśmy pewni rozpoznania, nie wahajmy
się o tym powiedzieć i napisać! W takich wypadkach
często można stwierdzić „podejrzenie choroby”, „po-
dejrzenie choroby o nietypowym przebiegu klinicz-