Basic HTML Version
30
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1
www.chsin.viamedica.pl
W tabeli 3 przedstawiono pełne wyniki badania PAL-
LAS w chwili jego przerwania.
Podejmującpróbęwytłumaczenia takdiametralnychróż-
nicwwynikachbadańPALLAS iATHENA, eksperci zwracają
uwagę na charakterystykę wyjściową populacji obu badań.
Podobnie jak w badaniu ANDROMEDA, pacjenci uczestni-
czący w badaniu PALLAS stanowili grupę obciążoną wyż-
szym ryzykiem sercowo-naczyniowym niż populacja bada-
niaATHENA. ChorzybiorącyudziałwbadaniuPALLASbyli
nieco starsi (średnio 75
v.
72 lata), aprzewlekłaniewydolność
serca w II i III klasie według NYHA występowała u nich po-
nad 2,5 razy częściej niż u pacjentów w badaniu ATHENA
(54%
v.
21%).Warto jednakzaznaczyć, żewanaliziepodgrup
badania PALLAS zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-na-
czyniowych związane ze stosowaniem dronedaronu obser-
wowanoniezależnieodwartościLVEF(<40%lub>40%) czy
klinicznego stopnia zaawansowania niewydolności serca
(II klasa wg NYHA
v.
III klasa wg NYHA).
Możliwe, że w populacji pacjentów z napadowym
bądź przetrwałym migotaniem przedsionków z badania
ATHENA potencjalne niekorzystne efekty działania dro-
nedaronu były równoważone przez korzyści z utrzymania
rytmu zatokowego. Zmniejszenie ryzyka udaru mózgu
w badaniu ATHENA mogło wynikać z zapobiegania epi-
zodom migotania przedsionków. W badaniu PALLAS,
w którym 84% pacjentów przyjmowało doustny antyko-
agulant, leczenie dronedaronemwiązało się ze skróceniem
czasu terapeutycznego INR (TTR,
time in therapeutic range
)
— w opinii autorów nie tłumaczy to jednak istotnego,
2-krotnego wzrostu ryzyka wystąpienia udaru niedo-
krwiennego w grupie leczonej dronedaronem.
Zwiększenie śmiertelności z przyczyn sercowo-naczy-
niowychwbadaniu PALLAS autorzy próbują także tłuma-
czyć obserwowanym w grupie przyjmującej dronedaron
wzrostem stężenia digoksyny o około 33% i możliwym
toksycznym działaniem tego leku [13]. Digoksynę przyj-
mował co 3. chorywbadaniach PALLAS i ANDROMEDA,
a tylko co 7. w badaniu ATHENA [13, 19, 20]. Wydaje się
jednak, że potencjalne szkodliwe działanie digoksyny
u1/3chorychniemożebyćgłównymczynnikiem, prowadzą-
cymdo wzrostu śmiertelności w całej badanej populacji.
Możliwe wreszcie, że tak przeciwstawne wyniki badań
ATHENA i PALLAS są pochodną podstawowej różnicy
między populacjami obu badań, jaką była postaćmigotania
przedsionków. Założenie, zgodnie z którym traktowano tę
chorobę jako swego rodzaju kontinuum, z progresją od for-
my napadowej do utrwalonej, może się okazać błędne. Tak
rozbieżnewyniki dwóchdużych randomizowanychbadań
klinicznychz zastosowaniemtego samego leku sugerują, że
napadowe i utrwalone migotanie przedsionków mogą nie
stanowić jedyniemniej i bardziej zaawansowanej postaci tej
samej choroby. Rozumowanie takie, z przedstawieniem
Tabela 3. Podsumowanie wyników badania PALLAS w zakresie głównych punktów końcowych (źródło: [13])
Punkt końcowy
Dronedaron
Placebo
Wynik
1619 pacjentów
1617 pacjentów
HR, [95% CI], p
Zgon
25
13
1,94
[0,99–3,79]
p = 0,049
Zgon z przyczyn
21
10
2,11
sercowo-naczyniowych
[1,00–4,49]
p = 0,046
Zgon z powodu
13
4
3,26
zaburzeń rytmu
[1,06–10,0]
p = 0,03
Udar mózgu
23
10
2,32
[1,11–4,88]
p = 0,02
Zawał serca
3
2
1,54
[0,26–9,21]
p = 0,63
Nieprzewidziana
113
59
1,97
hospitalizacja z przyczyn
[1,44–2,70]
sercowo-naczyniowych
p < 0,001
Hospitalizacja z powodu 43
24
1,81
niewydolności serca
[1,10–2,99]
p = 0,02
HR (
hazard ratio
) — ryzyko względne; 95% CI (
confidence interval
) — 95-procentowy przedział ufności; p — poziom istotności statystycznej