Basic HTML Version
8
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1
www.chsin.viamedica.pl
WPROWADZENIE
Kwas moczowy (UA,
uric acid
) jest końcowymproduk-
tem katabolizmu zasad purynowych. Jego obecność
stwierdza się w surowicy krwi [1]. Powstaje on głównie
w wątrobie [2] i śródbłonku naczyń (w tym naczyń wień-
cowych) [3, 4] w wyniku ciągu reakcji katalizowanych
przez enzymoksydazę ksantynową (XO,
xanthine oxidase
).
W przebiegu tych reakcji z hipoksantyny powstaje ksan-
tyna, która następnie jest utleniana doUA. Ubocznympro-
duktem tych reakcji są wolne rodniki tlenowe [3], które
mogą uszkadzać struktury serca i naczyń [5, 6]. Z drugiej
stronyUAwykazuje silnewłasności antyoksydacyjne, któ-
rewedług Squadrito iwsp.mogą stanowić nawet 2/3 aktyw-
ności antyoksydacyjnej osocza [7]. Wydalanie UA odbywa
się w 70%przez nerki i w 30%przez przewód pokarmowy.
Filtracja z osocza zachodzi w kłębuszkach nerkowych, na-
tomiast resorpcja oraz czynna sekrecja — w kanaliku bliż-
szymnefronu. Wprzypadku podwyższonego stężenia UA
wsurowicyproces czynnej sekrecjimoże ulec nasileniu. Fil-
tracja, resorpcja i sekrecja umożliwiają utrzymanie odpo-
wiedniego stężenia UA w surowicy. Zaburzenie działania
któregokolwiek z tych procesów lub zwiększenie produk-
cji powoduje podwyższenie stężenia UAwe krwi. Wwyni-
ku działania czynnika precypitującego nadmiar UA może
być odkładanyw tkankach. Wzrost stężenia UAmoże rów-
nież wystąpić w wyniku zwiększonej podaży pokarmów
bogatopurynowych, rozpadu tkanek oraz w innych sta-
nach, między innymi w niewydolności serca [2, 8].
Kwasmoczowy jest markerem rutynowo stosowanym
w monitorowaniu leczenia dny moczanowej, ocenie wy-
dolności czynnościowej nerek i leczeniu inhibitorami XO.
Za fizjologiczne stężenia UA w surowicy krwi uważa się
wartości do 5,2 mg/dl dla mężczyzn i do 4,0 mg/dl dla ko-
biet. Stężenie powyżej 7 mg/dl określa się jako hiperury-
kemię [8]. Zaburzenie towystępuje powszechnie wpopu-
lacji ogólnej [9].
Opisano kilka mechanizmów tłumaczących podwyż-
szone stężenie UAw surowicy krwi wprzebiegu przewle-
kłej niewydolności serca (CHF,
chronic heart failure
). Wią-
że się ono z upośledzonym wydalaniem UA, jego zwięk-
szoną produkcją lub połączeniem obu tych procesów.
Występująca wCHF hipoperfuzja i hipoksja tkanek wtór-
nie prowadzą do zwiększonej aktywacji oksydazy ksanty-
nowej i nasilenia stresu oksydacyjnego [10]. Oksydaza
ksantynowa jest także aktywowana przez „tlący się” pro-
ces zapalnywystępującywCHF. Potwierdzeniempowyż-
szego mechanizmu były badania przeprowadzone przez
Ruggiero i Countinho, które wykazały dodatnią korelację
między hiperurykemią a zwiększonymi stężeniami mar-
kerów zapalnych, takich jak interleukina-1, interleukina-6
i hsCRP [11, 12]. Parish i Evans stwierdzili natomiast, że
słabo nasilony aktywny proces zapalny jest elementem
wiążącymzaburzenia funkcji mięśnia sercowego, zaburze-
nia układuwegetatywnego i nietolerancję glukozywCHF
[13]. Poza wymienionymi mechanizmami XO aktywuje
działanie metaloproteinaz, które są ważnym czynnikiem
uczestniczącym w przebudowie pozawałowej mięśnia
sercowego [14, 15]. Enzym ten wykazuje również uszka-
dzający wpływ na śródbłonek naczyniowy. Ponadto, po-
nieważ w przebiegu CHF występuje upośledzenie meta-
bolizmu tlenowego, dochodzi do wzrostu stężenia kwasu
mlekowego w osoczu. Kwas mlekowy, konkurując z UA
o miejsce wwymienniku anionów nieorganicznych w ka-
naliku bliższym nefronu, powoduje podwyższenie stęże-
nia UA w osoczu [16].
KWAS MOCZOWY JAKO CZYNNIK ZWIĘKSZAJĄCY
RYZYKO WYSTĄPIENIA NIEWYDOLNOŚCI SERCA
Misra i wsp. przeprowadzili 6-letnią obserwację 11 681
chorych z CHF biorących udział w badaniu
Multiple Risk
Factor Interventional Trial
(MRFIT). Średni wiek analizowa-
nych chorych wynosił 47 lat. Chorzy ci zgłaszali się na wi-
zyty kontrolne co rok, a celem badania była ocena wpły-
wu dekompensacji CHF i stosowania diuretyków na stę-
żenie kwasumoczowegow surowicy. Wbadaniuwykaza-
no, że dekompensacja układu sercowo-naczyniowego była
niezależnym czynnikiem zwiększającym ryzyko hiperu-
rykemii 1,67-krotnie, podczas gdy w stabilnym stadium
choroby ryzyko hiperurykemii zmniejszało się prawie 5-
-krotnie.Wporównaniu z chorymi, którzy nie otrzymywa-
li leków moczopędnych, zastosowanie ich w terapii było
niezależnym czynnikiem zwiększającymponad trzykrot-
nie ryzyko wzrostu stężenia UA (OR 3,3), podczas gdy ich
odstawienie wiązało się z ponad dwukrotnie większą
szansą normalizacji urykemii (OR 0,39) [17].
Celem trwającego 12 lat prospektywnego badania
AMORIS była ocena wpływu lipoprotein, UA, glukozy
i haptoglobiny na ryzyko rozwoju CHF. Badanie objęło
grupę 84 740 mężczyzn i kobiet, bez wcześniej rozpozna-
nej CHF. Wykazano, że u osób, u których doszło do rozwo-
ju CHF, średnie stężenie UAw surowicy wynosiło 5,77 mg/dl
(mężczyźni) i 4,96mg/dl (kobiety), natomiast wgrupie bez
CHF wartości te były niższe i wynosiły odpowiednio
5,46 mg/dl i 4,24 mg/dl. Na podstawie powyższych wyni-
ków ustalono, że zwiększone stężenie UA predysponuje
do wystąpienia CHF [18].